Aquaduct van Silvius

Waar in de hersenen?

Het Aquaduct van Silvius (aquaeductus cerebri ) is een met hersenvocht gevuld kanaaltje in de middenhersenen (mesencephalon). De middenhersenen zijn een onderdeel van de hersenstam.

Op de linker afbeelding hieronder zie je de ventrikels zonder dat de hersenen erbij zijn afgebeeld. Het Aquaduct van Silvius is hier het rode smalle 'buisje'. Op de rechter afbeelding zie je de ventrikels zoals ze door het hoofd lopen.

Functie
Het Aquaduct van Silvius verbindt, als een soort waterleiding, het derde ventrikel (geel op de afbeelding) en het vierde ventrikel (roze paars op de afbeelding). Ventrikels worden ook wel hersenholtes of hersenkamers genoemd. Lees meer over de functie en ziektebeelden van deze ventrikels/hersenholtes /hersenkamers.

Aquaductstenose

Vernauwing van het Aquaduct
Als er een vernauwing is van het Aquaduct van Silvius dan wordt dat een 'aquaductstenose' genoemd.

Het hersenvocht dat dagelijks wordt aangemaakt (400 tot 500 milliliter per dag), kan dan niet wegstromen. Er treedt een stuwing op wat een waterhoofd of hydrocefalie wordt genoemd.

De vernauwing of stenose kan aangeboren zijn (congenitale aquaductstenose), of veroorzaakt worden door een gezwel in de hersenen dat het aquaduct dichtdrukt. Het kan ook veroorzaakt worden door een hersenbloeding, waarbij het opgehoopte bloed de buis als het ware inklemt. Als er geen oorzaak aangewezen kan worden wordt dat een idiopathische aquaductstenose genoemd.

Diagnose en behandeling

Op een hersenscan is te zien dat de derde en vierde ventrikels (hersenholtes of hersenkamers) vergroot, gestuwd zijn.
Een operatie kan de klachten verminderen. Dan wordt er een shunt (drain) geplaatst middels een kijkoperatie (ventriculoperitoneale shunt-operatie). Een shunt is een verbinding waardoor het vocht kan wegstromen. In dit geval voert de ventriculoperitioneale shunt (VP) de overtollige hersenvloeistof af naar de buik. Het wordt ook wel een ventriculoperitoneale drainage genoemd (VPD).

Lees meer over de gevolgen van een aquaductstenose:

• waterhoofd/ hydrocefalie
• hersenoedeem/stuwing, hoge hersendruk met hoofdpijn en braken en verminderd bewustzijn
• vergrote hersenkamers /ventriculomegalie

Periaqueductale grijs PAG

Om het aquaduct ligt een gebied met veel hersencellen in de hersenstam. Dat noemt men het periaqueductale grijs of PAG of de substantia grisea centralis. De grijze stof bestaat uit de cellichamen van hersencellen. De grijze stof verwerkt informatie.
Het PAG heeft zeer veel verbindingen binnen het centraal zenuwstelsel, zowel omhooggaand als omlaag naar het ruggenmerg.

Het PAG stuurt onder andere premotorische hersencellen in de hersenstam aan. De hersenstam stuurt daarna spiergroepen aan zoals de sluitspier van de blaas, zodat je de urine op kunt houden, én de blaasspieren zodat je kunt uitplassen.

Overige functies van het PAG :

• reactie op pijn (interne stressor) door het vrijgeven van lichaamseigen pijnstillers (endogene opioïden):
  • serotonine
  • dynorfine
  • enkefaline
    Er wordt onderscheid gemaakt tussen de pijn die iemand verwacht en de pijn die iemand daadwerkelijk ervaart. Dat iemand kan inschatten dat iets pijn kan gaan doen, is heel beschermend in het dagelijks leven omdat iemand dan voorzichtiger kan handelen.
• reactie bij een bedreiging of verdediging (externe stressor)
• autonome regulatie (buiten de wil om) van de bloeddruk en hartslag
• seksuele functies.