Emotionele overprikkeling

Op deze pagina leggen we iets uit over de versterkte emoties door hersenletsel, wat emoties zijn, welke hersengebieden betrokken zijn bij emotie maar vooral vertellen twee ervaringsdeskundigen wat emotionele overprikkeling voor hen is.
Arnie en Rianne zijn ervaringsdeskundigen bij Hersenletsel-uitleg. Her en der staat een notitie van team neurologie van Hersenletsel-uitleg.

Inhoudsopgave

1 Inleiding over versterkte emoties bij hersenletsel en de betrokken hersengebieden
2 Wat is emotie eigenlijk?

3 Veranderde emoties bij hersenletsel
4 Emotionele overprikkeling

5 Vicieuze cirkel van overprikkelingsvormen

6 Veel gegeven antwoorden in enquête onder mensen met emotionele overprikkeling

7 Voorbeeld van Arnie, ervaringsdeskundige bij Hersenletsel-uitleg
8 Voorbeeld van Rianne, ervaringsdeskundige bij Hersenletsel-uitleg

Versterkte emoties en de hersengebieden

Emoties, iedereen heeft ze, maar bij iemand mens met hersenletsel lijken deze onder een vergrootglas te liggen en talloze malen versterkt te worden.
Het leed van anderen kan versterkt gevoeld worden maar ook kunnen de eigen emoties versterkt ervaren worden.


De locatie van het hersenletsel bepaalt grotendeels of de remfunctie op gedrag en emotie kapot is. De frontale cortex , met namen pre frontale cortex (hersenschors van het voorhoofd) remt o.a. de diepe emoties in de amygdala (amandelkern). Mensen met frontaalkwab letsel kunnen daardoor minder een rem zetten op de eigen emoties. De frontaalkwab regelt naast het remmen van emoties o.a. het probleemoplossend vermogen, sociaal gedrag, invoelend vermogen, besluitvorming, impulscontrole. De frontaalkwab speelt een rol in een specifiek gedrag bij hersenletsel en hersenaandoeningen; persevereren (het niet kunnen stoppen-) van een gedachte of thema. Lees over ongeremd, ontremd gedrag.

Een deel van de frontale kwab, de cortex orbitofrontalis (bij de oogkassen), hoort bij een belangrijke groep hersengebieden in de grote hersenen; het limbische systeem. Het limbische systeem wordt gevormd door een groep hersenstructuren in de grote hersenen. Zij zijn betrokken bij emotie, emotieregulering, emotioneel geheugen, genot en motivatie. Het betreft de hippocampus, amygdala en hypothalamus.



De kleine hersenen (cerebellum) zijn ook betrokken bij emotionele processen. Ze hebben als het ware een kwaliteitscontrole over het eigen denken. Het voorziet de andere hersengebieden van bepaalde voorspellingen van optimaal gedrag.


Versterkte emoties kunnen ook voor komen als het letsel in een ander deel van de hersenen heeft plaatsgevonden.

 

Er zijn talloze verbindingen onder andere via de hersenbalk (corpus callosum) die beide hersenhelften verbindt. Het zorgt dat informatie van beide kanten uitgewisseld kan worden.
Om een indruk te geven hoeveel informatie er uitgewisseld wordt: er zijn ongeveer 200 miljoen zenuwuiteinden (axonen) die ieder weer verbinding hebben met hersencellen die aan weerszijden van de hersenbalk liggen.



Lees meer over gevolgen van hersenletsel per hersengebied.

Wat is emotie

Een veelvoorkomend onzichtbaar verschijnsel bij NAH zijn de versterkte emoties. Maar wat is emotie nou eigenlijk?

We vinden op internet de volgende definities:

 

‘’Een emotie is een plotselinge reactie van ons hele organisme op een prikkel, die onbewust en automatisch gestuurd wordt en naar buiten gericht is. Een emotie heeft fysiologische, cognitieve en gedragsgerelateerde componenten (lichaam, geest en omgeving) (Bron: http://psy.cc/psy/wiki/pmwiki.php?n=Begrippen.Emotie)

 

Een emotie (affect, gevoel) Bepaald gevoel als gevolg van een zintuiglijke waarneming en-of mentale ervaring (o.a. herinneringen, gedachten, fantasieën). - Waarschijnlijk speelt het limbische systeem van de hersenen een belangrijke rol in het ontstaan en de verwerking van gevoelens. (Bron: http://www.encyclo.nl/lokaal/11262)

 

We kunnen hiermee stellen dat een emotie het gevolg is van een prikkel van buitenaf en van binnenuit, die gestuurd wordt door onze hersenen. Zoals de beschrijving hierboven zegt is een emotie niet meer dan een waarneming of ervaring.

Rianne zegt: "Wij mensen hebben echter de neiging om iets te labelen. Bij emoties als vrolijk, lachen en plezier, labelen we dat graag als positief en emoties als huilen, frustratie en boosheid als negatief.

 

Dit is echter niet nodig. Een emotie staat los van onze waardering en zou zo ook gezien moeten worden. Frustraties of boosheid komen veel terugkerend voor bij NAH, dit is volledig normaal en zeker niet negatief. Door dit wel als negatief in te vullen zijn mensen snel geremd en beschaamd om hun emotie. Door een emotie zoals vreugde, liefde en blijheid als positief in te vullen hebben veel mensen het gevoel dat alleen dat er mag zijn".

Terug naar boven

Veranderde emoties bij hersenletsel

Nu de schakel naar emotionele overprikkeling bij NAH. Waarom hebben sommige mensen met hersenletsel zoveel plotselinge boosheid, frustratie of verdriet? Waarom ervaren mensen met hersenletsel vaak vergrote emoties? Of zijn zij sneller van slag en worden zij zelfs als nerveus of labiel gelabeld? Waarom heeft niet iedereen die overprikkeling kent in het leven, last van emotionele overprikkeling?


"Zoals te lezen is op deze site kan hersenletsel over meerdere gebieden in de hersenen zitten, er zijn ook meerdere hersengebieden betrokken bij emoties.

 

Het leven met Niet Aangeboren Hersenletsel is 180 graden anders dan voor het letsel. Dit vergt aanpassingsvermogen en aanvaarding. Sommige mensen kunnen dit gemakkelijker en sneller dan een ander, afhankelijk van het soort letsel, locatie van het hersenletsel, leeftijd en persoon. Deze prikkel wordt aangestuurd door de hersenen maar als dat deel schade heeft opgelopen is het eigenlijk heel logisch dat de schakel daarna, onze reactie op de prikkel, ook anders geworden is".

 

"Mensen worden snel weggezet als huilebalk, labiel, moeilijk of 'drama queen'. Dit wordt vaak zeer kwetsend en onterecht ervaren, de persoon met niet aangeboren hersenletsel kiest immers niet voor zijn letsel en de gevolgen daarvan.

 

Huilen is bijvoorbeeld niet altijd het gevolg van verdriet, maar kan een uiting zijn van vermoeidheid. Troostende woorden zijn niet altijd nodig en kunnen de situatie alleen maar verergeren. Het beste is te bevragen waar de tranen voor staan. Geef iemand de ruimte, laat de emotie er zijn en benoem dat dit bij het aanvaardingsproces hoort".

strong>Voorbeeld HTML


Emotionele overprikkeling

Citaat: "Het verschil tussen een emotie en emotionele overprikkeling is moeilijk te duiden maar duidelijk te voelen voor hen die dit hebben.

Bij emotionele overprikkeling kan de emotie ook nog eens aanleiding tot overprikkeling zijn - of een extra druppel in de emmer- die fysiek ziek maakt.

Raakt iemand niet overprikkeld maar wel emotioneel uit balans dan valt het onder de emotionele verandering door hersenletsel. Alleen mensen met hersenletsel die overprikkeling kennen in hun leven, kunnen door een emotie overprikkeld (lees ziek) worden.
Emotionele overprikkeling kent exact dezelfde gevolgen als overprikkeling alleen kent het ook de extra ballast van de emoties die geen plek kunnen vinden.

Door een, normaal gesproken minimaal voorval, wordt de hersenletselgetroffene overmand met moedeloosheid, verdriet, frustratie en woede. Er ontstaat drama, serieus drama omdat de persoon niet meer in staat is realiteit van gevoel te onderscheiden. Geen enkele handeling kan dan nog helpen wat deze uitputtende situatie vermindert, behalve tijd. Geef en neem de tijd om te huilen, te voelen wat er op dat moment is en vervolgens tot rust te komen. De mens met hersenletsel heeft wel baat bij mogen praten, mogen vertellen, ook al is er geen oplossing, ventileren lucht iets op.

 

Wat er nog bij kán komen is frustratie van de persoon met hersenletsel over het drama gebeuren. Dat wat er gebeurd is, is niet terug te draaien en de extra frustratie over het gebeuren is ook zinloos. Echter controle is er niet meer en dit resulteert veelal in een zelfafwijzing op het voorval, mensen worden boos op zichzelf dat ze geen controle hebben over hun emoties, beseffen zich dat de reactie buitenproportioneel is maar zijn machteloos in hun uiting ervan".

 

Citaat: "Emotionele overprikkeling neemt je over, het is als een deken die zwaar op je drukt dagenlang en gevolgen heeft voor je hele systeem. Het is donker, onbehouwen, diep en oncontroleerbaar". Het enige dat het beste helpt is tijd. Laat zijn zoals het is, geef jezelf of de ander de ruimte en weet dat ook dit over gaat!

Mensen met "emotionele overprikkeling" lijken extra kwetsbaar.  Het lijkt alsof ze een open wond hebben; gemakkelijk te raken. Elke keer als dat gebeurt, komt er een klein littekentje bij, een onbegrepen en onbewijsbaar deel van hersenletsel. "Opmerkingen als “kop op”, “wel positief blijven”, “je moet wat harder worden” kunnen de persoon met emotionele overprikkeling erg onzeker en ongerust maken. Ik probeer altijd, soms met hulp, in de realiteit te blijven of een Time-Out te nemen".

(geschreven door Arnie en Rianne)

<link ervaringsverhaal Arnie>

<link ervaringsverhaal Rianne>

Vicieuze cirkel van overprikkelingsvormen

Het is een vicieuze cirkel. Zintuiglijke overprikkeling kan emotioneel instabiel maken. Emotionele overprikkeling kan er voor zorgen dat zintuiglijke overprikkeling veel sneller toeslaat.  De emoties veroorzaken vele gedachtes wat het hoofd niet kan verwerken.

In de folder van 'Project Overprikkeling' van Hersenletsel-uitleg wordt emotionele overprikkeling als volgt omschreven:

Emotionele overprikkeling heeft te maken met emotionele kwetsbaarheid en of gevoeliger zijn voor andermans emoties. Emotionele overprikkeling komt ook voor als stapelingseffect; eenmaal overprikkeld door geluid of beeld of andere prikkels is een persoon niet meer in staat de emoties te reguleren en kan daardoor emotioneel overbelast worden.

Noot: Niet iedereen met zintuiglijke overprikkeling kent óók emotionele overprikkeling.

Veel gegeven antwoorden in enquêtes


We hebben 150 mensen bevraagd die naast hun overprikkeling óók emotionele overprikkeling kenden. Hun antwoorden waren deze:

  • Er is een stapeling van zintuiglijke of cognitieve overprikkeling en daarna voel je je emotioneel instabiel. (126 mensen)
  • Er is een emotie, dat kan aanvoelen als wilde paniek en je kunt het niet meer overzien. (65 mensen)
  • Heel gauw geraakt en niet zelfstandig uit deze emotie kunnen komen. De emotie draait door in je hoofd als het ware. (50 mensen)
  • Overvol zijn en vaak vreselijk moe of een wattenhoofd hebben; het kan zich alleen nog uiten door een emotionele reactie. Die is dan buitenproportioneel en heeft zelden met de “inhoud” te maken. (46 mensen)


Rianne vertelt:

"Ik heb de neiging om me altijd sterker voor te doen dan hoe ik me eigenlijk voel, dit resulteert in een overschatting van mijn omgeving. Er werd me eens gevraagd om lijstjes bij te houden voor mezelf, of een arts, of therapeuten zodat zij steeds inzicht kunnen hebben in mijn gedachten, dagschema of vragen. Op zich een heel begrijpelijk plan, echter ik voel hier enorme druk van, alsof ik een vergadering moet voorbereiden voor mijn werk.

Ik voel paniek in mijn hoofd opkomen en huil als een peuter met een driftbui. Mijn partner probeert me dan te steunen door me te troosten en laten vertellen, maar heeft snel de neiging om dan ‘’stil maar, niet huilen’’ te zeggen. Iets wat mij enorm frustreert! Nadien blijf ik lange tijd verdriet, frustratie en leegte voelen. ‘’Waarom kan ik dit niet?’’ “Waarom doe ik zo?’’ Dit is een vorm van zelf afwijzing waar ik niks mee op schiet, de kunst is voor mij om dit niet persoonlijk te maken.

Het is immers niet mijn karakter wat zo doet maar een opstapeling van emoties die geen uitweg en relativeringsvermogen vinden, door mijn letsel".

 

Disclaimer aan deze pagina kunnen geen rechten worden ontleend.

Lees meer over:

Het limbische systeem
.
Emoties + gedrags-veranderingen
Overprikkelingsvormen
.