Vooraf algemene inleiding over dementie

Dementie   Dementie is een verzamelnaam van ziekten die de gezondheid van hersenen beïnvloeden. Er is sprake van een geheugenstoornis in combinatie met een of meer andere cognitieve stoornissen (afasie, apraxie, agnosie, stoornis in de uitvoerende functies) én een negatieve invloed op het dagelijks functioneren. Er zal moeten worden uitgezocht of er andere oorzaken zijn voor de cognitieve stoornissen .   Zowel geestelijk als fysiek zal iemand achteruit kunnen gaan. Er zijn ruim 50 soorten dementie. Alle soorten zijn verschillend, maar ze hebben allemaal gemeen dat de hersenen beschadigd raken en dat het proces progressief is.    Hoewel er ruim 50 soorten van dementie zijn, komen deze soorten het meeste voor:   Ziekte van Alzheimer Vasculaire dementie (Op deze pagina) Frontotemporale Dementie Lewy body dementie   Van deze vier types komt de ziekte van Alzheimer het vaakst voor. Na Alzheimer komt vasculaire dementie het meest voor.

 

Vasculaire dementie

Vasculair = betrekking hebbend op het bloedvatenstelsel – het netwerk van bloedvaten met slagaders, aders en haarvaten.

 

Vasculaire dementie is een vorm van dementie die door problemen in de doorbloeding van de hersenen veroorzaakt wordt. Als de doorbloeding niet goed verloopt, kan er zuurstoftekort in de hersenen ontstaan. Hierdoor kunnen hersencellen afsterven en kunnen de hersenen problemen krijgen met het verwerken van informatie.

 

Bij één op de zes mensen met dementie is vaatschade de hoofdoorzaak. Vasculaire dementie begint over het algemeen bij mensen tussen 65-75 jaar. Mannen krijgen gemiddeld iets vaker met dit type dementie te maken dan vrouwen. Vasculaire dementie wordt ook wel "multi-infarctdementie" (MID) genoemd doordat er een opeenstapeling kan zijn van kleine en/of grote herseninfarcten. Zie ook de pagina over Small Vessel Disease (SVD)

 

Vasculaire dementie ontstaat acuut. Met deze ziekte krijgt de persoon stapsgewijs (schoksgewijs) steeds meer klachten. Kenmerkend aan deze vorm, is dat de klacht soms lang stabiel kan blijven. Plots kan er weer een beschadiging bij komen wat zorgt voor nieuwe klachten. Deze klachten worden steeds erger en elke keer treft het een nieuw gebied in de hersenen. Hierdoor ontstaan er opeens weer andere klachten. Het ziektebeeld is helaas progressief. De ziekte is heftig voor zowel de persoon als de naasten. 

 

Vasculaire dementie heeft geen directe erfelijke oorzaak. Indirect kan erfelijkheid wel een rol spelen. Sommige hart- en vaatziekten zijn namelijk wel erfelijk en kunnen daardoor indirect een rol spelen. 

Oorzaken

Hart- en vaatziekten zijn de meest voorkomende oorzaken. Denk hierbij aan:

 

• Langdurig verhoogde bloeddruk

 

• Hartritme stoornissen

Een hartritmestoornis is een terugkerende verstoring van je hartritme. Het hartritme kan dan te snel, te langdurig of onregelmatig gaan. 

 

• Suikerziekte / Diabetes Mellitus

Bloedvaten kunnen stugger worden en vernauwing van de vaten kan ontstaan. Versuikerde eiwitten (AGE's), hoge bloedsuikerspiegels en te veel vetstoffen in het bloed kunnen leiden vaatschade geven. Het kan leiden tot verstopping van de bloedvaten en daardoor meer kans op een herseninfarct. Dit kan leiden tot verstoppingen van de bloedvaten en daardoor meer kans op een herseninfarct. 

 

• TIA's 

Dit zijn kortdurende afsluitingen van een bloedvat in de hersenen. Zie de pagina over TIA.

 

• Beroerte

Door een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding) kunnen bloedvaten beschadigd raken. Een beroerte kan zowel een hersenbloeding als herseninfarct zijn.

• CADASIL

Een zeldzame erfelijke hersenziekte waarbij de spiercellen van de vaatwand van kleine slagaders zijn aangedaan. Daardoor worden de hersenen minder goed doorbloed en kan een chronisch zuurstoftekort in de hersenen ontstaan. Het kan leiden tot herseninfarcten (beroerte) TIA's en zelfs vasculaire dementie. Zie meer info op onze speciale pagina over CADASIL.

 

• Small vessel disease (SVD) 

Small vessel disease is de oorzaak van ongeveer 5% van de herseninfarcten en is één van de oorzaken van vasculaire dementie. Hoge bloeddruk (hypertensie) is de belangrijkste risicofactor voor deze cerebrale ziekte van de kleine bloedvaten.
Lees meer op onze speciale pagina over small vessel disease (SVD).

Mogelijke klachten

Mensen met vasculaire dementie kunnen onder andere de volgende klachten krijgen. Dit zijn mogelijke klachten en die niet bij iedereen hoeven op te treden. Ook zijn deze klachten niet uniek voor vasculaire dementie. 

 

• Langzamer gaan denken, spreken en handelen. Het is moeilijker om te concentreren en meerdere dingen tegelijk doen.
  
  
  
• Geheugenproblemen.

Een probleem met het geheugen is vaak een symptoom dat het eerste opvalt. Maar bij vasculaire dementie is het vaak minder opvallend dan bij de ziekte van Alzheimer.  

 

• Afasie

Afasie is een taalstoornis waardoor spreken, schrijven en begrijpen van taal moeilijker is. 

 

• Apraxie 

Apraxie of wel handelingsstoornis de persoon kan dan doelbewuste eenvoudige handelingen niet meer uitvoeren. Denk hierbij aan het smeren van een boterham. 

 

• Ataxie 

Ataxie is een stoornis waardoor moeite met coördinatie van bewegingen kan ontstaan. Denk hierbij aan moeilijk lopen, problemen met objecten grijpen en onduidelijke spraak. 

 

• Agnosie; het onvermogen om dingen te herkennen, zoals geur, geluid of beeld. 

 

• Verlamming of gevoelsverlies. Bijvoorbeeld minder gevoel in handen of voeten. 

 

• Gedragsproblemen

Dementie kan angst geven omdat iemand de controle over het eigen lichaam verliest. Dat kan ook gevoelens van boosheid, irritatie, en verdriet geven. Kenmerkend is dat mensen met vasculaire dementie een langere tijd bewust kunnen zijn van hun achteruitgang, hetgeen ook angst, boosheid en verdriet kan oproepen

 

• Stemmingswisselingen

Iemands stemming kan snel en extreem wisselen. Het ene moment kan diegene een huilbui hebben en even later een lachbui. 

 

• Slaapproblemen 

Doordat mensen onrustig en angstig zijn, veroorzaakt dit bijvoorbeeld problemen met inslapen of vaak wakker worden. 

 

• Waanideeën of hallucinaties 

Soms komt het voor dat iemand waanideeën of hallucinaties krijgt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan dat de persoon denkt dat er iets gestolen is. 

 

De veranderingen opmerken

Het duurt vaak een hele lange tijd voordat het duidelijk is dat de klachten bij vasculaire dementie horen. Vaak duurt het jaren voordat er een diagnose komt. Dit geldt overigens ook voor de andere vormen van dementie.

 

Dit kan voor de persoon met klachten en de mensen in de omgeving zoals de de partner of familie soms erg lastig en frustrerend zijn. De mensen in de omgeving die zijn vaak ook de eersten opmerken dat sommige dingen toch anders zijn dan eerst. Vaak is het door aanmoediging van de omgeving dat de klachten uiteindelijk verder uitgezocht worden door een arts. 

 

Een van de redenen waarom vasculaire dementie laat wordt herkend is dat het lastig te herkennen is. De bovenstaande mogelijke klachten zijn niet uniek voor vasculaire dementie.

Wat vasculaire dementie verder lastig te herkennen maakt, is de diversiteit van de mogelijke klachten en de grote verschillen die er tussen personen gezien worden.

 

De ene persoon met vasculaire dementie kan heel andere klachten krijgen dan de andere. Sommigen krijgen vaker de lichamelijke klachten.

Bij anderen kunnen de cognitieve klachten meer op de voorgrond staan. Het ziektebeeld is dus voor ieder persoon anders. Dit komt onder andere door welke hersengebieden beschadigd zijn.

Diagnose

Het stellen van de diagnose is niet gemakkelijk en kan lang duren. Klachten zoals vergeetachtigheid en gedragsveranderingen kunnen veel verschillende oorzaken hebben. Zoals een vitaminetekort of een hormoonstoornis. 

 

Om toch een diagnose te stellen, worden er meerdere stappen gedaan. De eerste stap is bij de huisarts. De arts bekijkt de klachten van de patiënt en brengt dit goed in kaart. Met urine- en bloedonderzoek kan vastgesteld worden of de klachten niet door een ander ziektebeeld verklaard kan worden. Ook kan de huisarts een gesprek met een naaste aangaan. Er wordt dan gekeken of de naaste de klachten herkent. Dit heet een heteroanamnese. 

 

Als de klachten blijven of toenemen wordt de patiënt doorverwezen naar een specialist in het ziekenhuis. 

 

In de meeste gevallen wordt er dan een neurologisch onderzoek gedaan en eventueel een MRI- of CT-scan gemaakt om dementie vast te stellen. Ook zal de specialist vaststellen welke ziekte de dementie veroorzaakt, bijvoorbeeld door vaatschade.

Behandeling

Op dit moment kan vasculaire dementie helaas nog niet worden genezen. 

 

Wat wel kan, is de risicofactoren voor de onderliggende hart- en vaatziekten te behandelen en verdere schade te verkleinen. Mogelijke behandelingen zijn bijvoorbeeld hoge bloeddruk behandelen en bloedverdunners geven. 

 

Voor de mentale gevolgen van vasculaire dementie kan bijvoorbeeld een revalidatietraject gestart worden. Dit traject bestaat vaak uit leren omgaan met geheugen- en concentratieproblemen en het aanleren van nieuwe manieren hiervoor. Ook moeite met planning en het houden van overzicht kan behandeld worden.