Rust in je zenuwstelsel

Het zenuwstelsel is opgedeeld in meerdere "systemen" zie afbeelding:

 

Op deze pagina gaan we in op twee specifieke onderdelen van het zenuwstelsel: Het onderdeel voor actie en het onderdeel voor rust!

 

  • ACTIE ! Het sympathische zenuwstelsel: Het zenuwstelsel dat zorgt dat je in actie kan komen. Dat je inspanning kan leveren, maar dat ook bij stress actief is.
  • RUST! Het parasympathische zenuwstelsel: Het zenuwstelsel dat zorgt voor de ontspanning en dat zorgt voor herstel van het lichaam. 

 

Rem en gaspedaal van het lichaam
Je kan deze twee systemen van het zenuwstelsel zien als de rem en het gaspedaal van het lichaam.
Beide systemen maken deel uit van het autonome zenuwstelsel. Dat betekent dat het automatisch gaat, zonder dat je er over na hoeft te denken... Bijvoorbeeld je ademhaling, bloeddruk, spijsvertering enzovoorts.

Gelukkig kunnen we toch in dat automatisch werkende zenuwstelsel ergens invloed uitoefenen om het lichaam in de rust en in de herstel-stand te krijgen. De invloed is beperkt en kan niet het lichaam genezen, maar het kan wel de rust bevorderen en herstel van de dag geven.

 

Via de ademhaling kan het parasympathische zenuwstelsel in gang gezet worden. Zo kan een overactief of zelfs cognitief overprikkeld brein (door veel denktaken en denkstress) even herstellen van de dag of van de actie.

Het is belangrijk om het verschil te leren kennen tussen borst- en buikademhaling.

De borstademhaling is bedoeld om in actie het lichaam snel zuurstof te leveren, maar houdt het lichaam in de acties en stress stand als iemand in rust 'hoog' blijft ademen.

De buikademhaling geeft het lichaam rust.

Leg beide handen op de buik en voel dat de buik omhoog komt in plaats van de borstkas.

 
Wie rustig ademhaalt, door de neus in, en lange uitademingen doet zet het lichaam in de rust en herstel stand.
Hoe rustiger je ademt, (buikademhaling) hoe rustiger het lichaam wordt.
Zo effectief kan het zijn!

 

Normaal gesproken is het sympathische en het parasympathische zenuwstelsel in balans, maar mensen met hersenletsel ervaren veel meer stress in hun leven door de zichtbare en onzichtbare beperkingen waar zij mee te dealen hebben.

 

Zij leven als het ware permanent in de "vecht- of vlucht, actie! modus" met een ingedrukt gaspedaal met als gevolg een verhoogd energiegebruik door verhoogde hartslag, hoge bloeddruk, vertraagde spijsvertering, stress, gespannen schouders- en nek.

Bij voortdurende stress produceert het lichaam continu stresshormonen waardoor ook het zenuwstelsel kan veranderen. Dat kan voorts leiden tot klachten als maagproblemen, auto immuunsysteemverandering , hart- en vaatziekten, spierfunctieverandering, verstoring van slaap en slaapproblemen, depressie, burn-out of angststoornissen.

Er zijn veel hersenletselgetroffenen die in een continue staat van uitputting verkeren door chronische overprikkeling*.[bron enquêtes hersenletsel-uitleg]
Op het moment van uitputting komt het lichaam in een vicieuze cirkel: disbalans levert disbalans.

 

Het aanleren van rustige buikademhaling zou mogelijk, naast alle andere maatregelen om rust en regelmaat in het leven van iemand met hersenletsel te brengen, een klein beetje verlichting kunnen geven.
Een kleine kanttekening! Mensen met hersenstamletsel kunnen meer moeite  hebben met bewust ademen. Het ademhalingscentrum kan ontregeld zijn.

 

Specifieke info over burn-out

Mensen met een burn-out blijken ook vaker te ademen dan een gemiddeld mens bewees wetenschappelijk onderzoek. Volgens Erik Matser, klinisch psycholoog in Helmond, beïnvloedt aanhoudende stress de hersenen, waardoor deze slechter gaan functioneren en het hersenweefsel kan veranderen.

 

Bart Oosterholt en Erik Matser deden in 2016 onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen, naar de cognitieve effecten op lange termijn bij mensen met een burn-out (zie bron vermelding).

 

Dit onderzoek gaf aan dat de cognitieve beperkingen (zoals werkgeheugen en reactiesnelheid) van burn-out langdurig kunnen zijn.
Het is belangrijk om goed naar de eerste signalen van een burn-out te luisteren en er naar te handelen. Kenmerkend zijn onder andere langdurige vermoeidheid en prikkelbaarheid (geïrriteerdheid).

Bronnen:

Hersenletsel-uitleg, team neurologie


Jerath R, Crawford MW, Barnes VA, Harden K. Appl Psychophysiol Biofeedback. 2015 Jun;40(2):107-15. doi: 10.1007/s10484-015-9279-8. PMID: 25869930  Self-regulation of breathing as a primary treatment for anxiety.


Jonsdottir, I.H. , Nordlund, A., Ellbin, S., Ljung, T., Glise, K., Währborg, P.,  Wallin, A., (2013) Cognitive impairment in patients with stress-related exhaustion. 2013 Mar;16(2):181-90. doi: 10.3109/10253890.2012.708950. Epub 2012 Sep 17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22746338/

Mourya M, Mahajan AS, Singh NP, Jain AK. Effect of slow- and fast-breathing exercises on autonomic functions in patients with essential hypertension. J Altern Complement Med. 2009; Jul;15(7):711-7

Lehrer PM., Gevirtz R. Heart rate variability biofeedback: how and why does it work? Frontiers in Psychology. (5):2014; 756.

Oosterholt, B. G., Maes, J. H. R., Van der Linden, D., Verbraak, M. J. P. M., & Kompier, M. A. J. (2016). Getting better, but not well: A 1.5 year follow-up of cognitive performance and cortisol levels in clinical and non-clinical burnout.
Biological Psychology, 117, 89-99. https://core.ac.uk/download/pdf/79163738.pdf#page=82

Weber, A,. & Jaekel-Reinhard, (2000)
Burnout syndrome: a disease of modern societies? Institute and Outpatient Clinic for Occupational, Social and Environmental Medicine of the University of Erlangen-Nuremberg, Germany https://www.researchgate.net/publication/12131853_Burnout_Syndrome_A_Disease_of_Modern_Societies

 sympathisch zenuwstelsel  parasympathisch zenuwstelsel