Hartziektes kunnen hersenletsel veroorzaken!

Uit onderzoek blijkt dat het hart en de hersenen sterk met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden. Ze delen ook dezelfde risicofactoren.

Hartproblemen kunnen een grote impact hebben op het lichaam en kunnen zelfs de bloedtoevoer naar de hersenen verstoren. Hierdoor kan er een zuurstoftekort of een herseninfarct in het brein ontstaan, wat cognitieve klachten of hersenletsel tot gevolg kan hebben. Het woord ‘cognitie’ gaat over alles wat met denken te maken heeft. Het betekent hoe je hersenen werken om dingen waar te nemen, te begrijpen, te onthouden en die kennis te gebruiken.
De symptomen hiervan variëren, van geheugenverlies en moeite met concentreren tot ernstigere neurologische of en neuropsychologische problemen. Het is belangrijk om dit verband te begrijpen. Zo kunnen artsen sneller de juiste diagnose stellen en meteen met de juiste behandeling en revalidatie beginnen.

Drie veelvoorkomende hartaandoeningen bij volwassenen – hartfalen, boezemfibrilleren en hartziekten door vernauwde kransslagaders (coronaire hartziekten) – worden vaak in verband gebracht met cognitieve stoornissen. Meer info over deze mogelijke denkfuncties achter de link.

Welke hartziektes kunnen hersenletsel veroorzaken?

• Boezemfibrilleren (atriumfibrilleren) is een onregelmatige hartslag die het risico op bloedstolsels of propjes verhoogt.Deze bloedpropjes kunnen in de bloedbaan terechtkomen en vastlopen in de hersenbloedvaten, wat kan leiden tot een herseninfarct.
• Hartklepaandoeningen kunnen de bloedsomloop verstoren, waardoor de hersenen onvoldoende zuurstof ontvangen. Dit kan leiden tot hersenschade door zuurstoftekort.
• Een hartaanval kan de toevoer van bloed en zuurstof naar de hersenen ernstig verstoren. Dit kan leiden tot hersenschade door een tekort aan zuurstof.
• Hartfalen vermindert de bloedtoevoer naar de hersenen, wat kan leiden tot hersenschade door een zuurstoftekort. Hartfalen hangt samen met veranderingen in de delen van de hersenen die belangrijk zijn voor denken en emoties. Het kan resulteren in cognitieve stoornissen, stemmingsproblemen en een afname van grijze stof (hersencellen) in verschillende hersengebieden. Daarnaast kan het de hersenen sneller doen verouderen en bijdragen aan functionele achteruitgang.
• Hartstilstand: Wanneer een reanimatie succesvol verloopt en de persoon het overleeft, bestaat er een kans dat er hersenletsel is ontstaan door een periode van zuurstoftekort.
  
  
  

De schade in de hersenen door hart en vaatziekten kan ook, vroeger of later, leiden tot vasculaire dementie. Meer info achter de link.

Het is belangrijk om bij symptomen zoals, verwardheid, minder bewustzijn, duizeligheid, zwakte of spraakproblemen direct medische hulp in te schakelen om blijvende schade proberen te voorkomen. Lees over alle symptomen van een beroerte.

Welke hersengebieden worden met name getroffen door hartfalen of door een slecht doorbloed hart (ischaemische hartziekte)?

Met name deze hersengebieden kunnen getroffen worden bij een hartziekte door een slechte doorbloeding van het hart (ischemische hartziekte) en hartfalen: afname van grijze stof (hersencellen) in verschillende delen van de hersenen, zoals het gebied linksvoor, rechtsvoor, en aan de zijkanten van de hersenen. Dit betreft onder andere delen van de voorhoofdskwab, slaapkwab en wandbeenkwab (waaronder de precuneus, een deel van de pariëtale kwab).

Hoe herken je hersenletsel door hartproblemen?

Voorlichting aan hartpatiënten over de mogelijke effecten op de hersenen, is van groot belang, zowel tijdens hun verblijf in het ziekenhuis als bij ontslag of tijdens een bezoek aan de polikliniek. Het biedt niet alleen de patiënt, maar ook de partner en familie de nodige inzichten en ondersteuning.

Als een hartpatiënt niet wil geloven dat z’n hartproblemen hersenletsel hebben veroorzaakt, kan dat erop wijzen dat ze niet helemaal begrijpen wat de gevolgen van hart- en vaatziekten kunnen zijn. Het kan ook komen door een specifiek gevolg van hersenschade: anosognosie ofwel geen ziekteinzicht. Meer info achter de link.

Een neuropsychologisch onderzoek kan in kaart brengen welke gevolgen het kan hebben voor het functioneren. Lees daarover meer op onze pagina neuropsychologisch onderzoek, afgekort N.P.O.

We hebben een checklist NAH (Niet aangeboren hersenletsel) opgesteld, zodat mensen sneller herkennen welke klachten mogelijk veroorzaakt zijn door schade in de hersenen. Het beste is dat zowel de patiënt als de naaste omgeving deze lijst invult en de antwoorden met elkaar vergelijkt. Doe dat op een rustig moment en verwijt de ander niet dat hij of zij iets niet herkent. Inzichten komen vaak mettertijd, als iemand een paar keer merkt dat iets niet meer lukt, zoals vroeger.

Ook is de pagina die gaat over de twijfel of je hersenletsel hebt, inzicht geven.

Omgekeerd kan acuut hersenletsel ook hartklachten veroorzaken

Een acuut hersenletsel, met name een beroerte, kan een hartcomplicatie veroorzaken, zoals neurogene stress cardiomyopathie (NSC).
De manier waarop de hersenen en het hart op elkaar reageren is ingewikkeld. Het heeft te maken met activiteit van het sympathisch zenuwstelsel, het vrijkomen van hormonen via de hersenen en bijnieren, en de invloed van het immuunsysteem en ontstekingen (hormoonprocessen van de van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras).

Oorzaken

Hartproblemen bij neurogene stress cardiomyopathie (NSC) kan worden veroorzaakt door diverse neurologische aandoeningen, waaronder traumatisch hersenletsel, een hersenbloeding of herseninfarct (beroerte), infecties van het centrale zenuwstelsel en epilepsie.
Ook lichamelijke en emotionele stress, verdriet of angst kunnen deze aandoening veroorzaken, maar niet bij iedereen. Bij ongeveer een derde van de patiënten is er geen duidelijke oorzaak van de klachten te vinden. 

Symptomen

Symptomen van neurogene stress cardiomyopathie lijken op die van een hartaanval, zoals pijn op de borst, kortademigheid en flauwvallen, maar er is geen afsluiting van de kransslagaders.

Het valt daarom onder de categorie van een hartaanval zonder een blokkade in de kransslagaders. Toch zal een arts een behandeling inzetten.

Reclame:

Bronnen
(niet op alfabetische volgorde)

• Zhao B, Li T, Fan Z, Yang Y, Shu J, Yang X, Wang X, Luo T, Tang J, Xiong D, et al. Heart-brain connections: phenotypic and genetic insights from magnetic resonance images. Science. 2023;380:abn6598. doi: 10.1126/science.abn6598

• Gorelick PB, Furie KL, Iadecola C, Smith EE, Waddy SP, Lloyd-Jones DM, Bae HJ, Bauman MA, Dichgans M, Duncan PW, et al; American Heart Association/American Stroke Association. Defining optimal brain health in adults: a presidential advisory from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2017;48:e284–e303. doi: 10.1161/STR.0000000000000148

   

• Almeida OP, Garrido GJ, Etherton-Beer C, Lautenschlager NT, Arnolda L, Alfonso H, Flicker L. Brain and mood changes over 2 years in healthy controls and adults with heart failure and ischaemic heart disease. Eur J Heart Fail. 2013 Aug;15(8):850-8. doi: 10.1093/eurjhf/hft029. Epub 2013 Mar 4. PMID: 23463084.

• Lazar RM, Howard VJ, Kernan WN, Aparicio HJ, Levine DA, Viera AJ, Jordan LC, Nyenhuis DL, Possin KL, Sorond FA, et al; American Heart Association Stroke Council. A primary care agenda for brain health: a scientific statement from the American Heart Association. Stroke. 2021;52:e295–e308. doi: 10.1161/STR.0000000000000367

• Tsao CW, Aday AW, Almarzooq ZI, Anderson CAM, Arora P, Avery CL, Baker-Smith CM, Beaton AZ, Boehme AK, Buxton AE, et al; American Heart Association Council on Epidemiology and Prevention Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Heart disease and stroke statistics: 2023 update: a report from the American Heart Association. Circulation. 2023;147:e93–e621. doi: 10.1161/CIR.0000000000001123

• https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000476 

• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9911836/

• Motamed M, Nunes JT, Udell JA. Stress cardiomyopathy. CMAJ. 2024 Sep 22;196(31):E1083. doi: 10.1503/cmaj.240269. PMID: 39313267; PMCID: PMC11426345.

• Mrozek S, Gobin J, Constantin JM, Fourcade O, Geeraerts T. Crosstalk between brain, lung and heart in critical care. Anaesth Crit Care Pain Med. 2020;39:519–530. doi: 10.1016/j.accpm.2020.06.016. 

• Gopinath R, Ayya SS. Neurogenic stress cardiomyopathy: what do we need to know. Ann Card Anaesth. 2018;21:228–234. doi: 10.4103/aca.ACA_176_17. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

• Chen Z, Venkat P, Seyfried D, Chopp M, Yan T, Chen J. Brainheart interaction: cardiac complications after stroke. Circ Res. 2017;121:451–468. doi: 10.1161/CIRCRESAHA.117.311170. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

• Biso S, Wongrakpanich S, Agrawal A, Yadlapati S, Kishlyansky M, Figueredo V. A review of neurogenic stunned myocardium. Cardiovasc Psychiatry Neurol. 2017;2017:5842182. doi: 10.1155/2017/5842182. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

• Lee VH, Oh JK, Mulvagh SL, Wijdicks EF. Mechanisms in neurogenic stress cardiomyopathy after aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Neurocrit Care. 2006;5:243–249. doi: 10.1385/NCC:5:3:243. 

• Robba C, Bonatti G, Pelosi P, Citerio G. Extracranial complications after traumatic brain injury: targeting the brain and the body. Curr Opin Crit Care. 2020;26:137–146. doi: 10.1097/MCC.0000000000000707. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]

• Dantzer R, Konsman JP, Bluthé RM, Kelley KW. Neural and humoral pathways of communication from the immune system to the brain: parallel or convergent? Auton Neurosci. 2000;85:60–65. doi: 10.1016/S1566-0702(00)00220-4.

• Kerro A, Woods T, Chang JJ. Neurogenic stunned myocardium in subarachnoid hemorrhage. J Crit Care. 2017;38:27–34. doi: 10.1016/j.jcrc.2016.10.010. 

• Krishnamoorthy V, Mackensen GB, Gibbons EF, Vavilala MS. Cardiac dysfunction after neurologic injury: what do we know and where are we going? Chest. 2016;149:1325–1331. doi: 10.1016/j.chest.2015.12.014. 

• Havakuk O, King KS, Grazette L, Yoon AJ, Fong M, Bregman N, et al. Heart failure-induced brain injury. J Am Coll Cardiol. 2017;69:1609–1616. doi: 10.1016/j.jacc.2017.01.022. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]

• 1Claassen JAHR, Thijssen DHJ, Panerai RB, Faraci FM. Regulation of cerebral blood flow in humans: physiology and clinical implications of autoregulation. Physiol Rev. 2021;101:1487–1559. doi: 10.1152/physrev.00022.2020. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

• Varatharaj A, Galea I. The blood-brain barrier in systemic inflammation. Brain Behav Immun. 2017;60:1–12. doi: 10.1016/j.bbi.2016.03.010. 

• Hoogland IC, Houbolt C, van Westerloo DJ, van Gool WA, van de Beek D. Systemic inflammation and microglial activation: systematic review of animal experiments. J Neuroinflammation. 2015;12:114. doi: 10.1186/s12974-015-0332-6. [DOI] 

• Ziaka M, Exadaktylos A. Brain-lung interactions and mechanical ventilation in patients with isolated brain injury. Crit Care. 2021;25:358. doi: 10.1186/s13054-021-03778-0. 

• de Gregorio C. Cardioembolic outcomes in stress-related cardiomyopathy complicated by ventricular thrombus: a systematic review of 26 clinical studies. Int J Cardiol. 2010;141:11–17. doi: 10.1016/j.ijcard.2009.09.468.  

• Kenigsberg BB, Barnett CF, Mai JC, Chang JJ. Neurogenic stunned myocardium in severe neurological injury. Curr Neurol Neurosci Rep. 2019;19:90. doi: 10.1007/s11910-019-0999-7. 

• Porto I, Della Bona R, Leo A, Proietti R, Pieroni M, Caltagirone C, et al. Stress cardiomyopathy (tako-tsubo) triggered by nervous system diseases: a systematic review of the reported cases. Int J Cardiol. 2013;167:2441–2448. doi: 10.1016/j.ijcard.2013.01.031. 

• Sposato LA, Fridman S, Whitehead SN, Lopes RD. Linking stroke-induced heart injury and neurogenic atrial fibrillation: a hypothesis to be proven. J Electrocardiol. 2018;51:430–432. doi: 10.1016/j.jelectrocard.2018.02.006. [

• Sposato LA, Hilz MJ, Aspberg S, Murthy SB, Bahit MC, Hsieh CY, et al. Post-stroke cardiovascular complications and neurogenic cardiac injury: JACC state-of-the-art review. J Am Coll Cardiol. 2020;76:2768–2785. doi: 10.1016/j.jacc.2020.10.009. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]

• Templin C, Ghadri JR, Diekmann J, Napp LC, Bataiosu DR, Jaguszewski M, et al. Clinical features and outcomes of takotsubo (stress) cardiomyopathy. N Engl J Med. 2015;373:929–938. doi: 10.1056/NEJMoa1406761. [

• Scheitz JF, Nolte CH, Doehner W, Hachinski V, Endres M. Stroke-heart syndrome: clinical presentation and underlying mechanisms. Lancet Neurol. 2018;17:1109–1120. doi: 10.1016/S1474-4422(18)30336-3. 

• Ogren JA, Fonarow GC, Woo MA. Cerebral impairment in heart failure. Curr Heart Fail Rep. 2014 Sep;11(3):321-9. doi: 10.1007/s11897-014-0211-y. PMID: 25001614.

• Pelliccia F, Kaski JC, Crea F, Camici PG. Pathophysiology of takotsubo syndrome. Circulation. 2017;135:2426–2441. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.116.027121. 

• Balint B, Jaremek V, Thorburn V, Whitehead SN, Sposato LA. Left atrial microvascular endothelial dysfunction, myocardial inflammation and fibrosis after selective insular cortex ischemic stroke. Int J Cardiol. 2019;292:148–155. doi: 10.1016/j.ijcard.2019.06.004. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]

• Suzuki H, Matsumoto Y, Kaneta T, Sugimura K, Takahashi J, Fukumoto Y, et al. Evidence for brain activation in patients with takotsubo cardiomyopathy. Circ J. 2014;78:256–258. doi: 10.1253/circj.cj-13-1276. 

• Masuda T, Sato K, Yamamoto S, Matsuyama N, Shimohama T, Matsunaga A, et al. Sympathetic nervous activity and myocardial damage immediately after subarachnoid hemorrhage in a unique animal model. Stroke. 2002;33:1671–1676. doi: 10.1161/01.str.0000016327.74392.02.

• Prosser J, MacGregor L, Lees KR, Diener HC, Hacke W, Davis S, VISTA Investigators Predictors of early cardiac morbidity and mortality after ischemic stroke. Stroke. 2007;38:2295–2302. doi: 10.1161/STROKEAHA.106.471813.