Algemene info oorzaken 

Als we spreken over hersenletsel wordt er een onderscheid gemaakt tussen aangeboren en niet aangeboren hersenletsel. Voor aangeboren hersenschade kijk op onze speciale pagina.

Niet aangeboren of verworven hersenletsel is iedere vorm van hersenletsel die zich heeft voorgedaan vanaf de geboorte. Soms wordt een half jaar grens aangehouden na de geboorte.

Landelijk is voor niet aangeboren hersenletsel (NAH) de volgende definitie gekozen: "Hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte ontstaan, dat leidt tot een onomkeerbare breuk in de levenslijn en tot het aangewezen zijn op hulpverlening".

Niet aangeboren hersenletsel (NAH) wordt ingedeeld naar oorzaken: 

• Traumatisch hersenletsel en niet-traumatisch hersenletsel
• Plaatselijk (focaal) letsel of diffuus verspreid letsel

Sommigen prefereren het algemene woord hersenaandoeningen.

​Traumatisch hersenletsel

Traumatisch hersenletsel is letsel van buitenaf. Het volgende onderscheid wordt gemaakt:

• zonder schedelletsel (bijvoorbeeld: verkeersongeval, val, zwaar voorwerp tegen het hoofd, klap of schop tegen het hoofd)
• met schedelletsel (zoals het binnendringen van het bot als gevolg van schedelbreuk, binnendringen van een voorwerp zoals kogel, steekwapen, ijzeren voorwerp e.d)
  • Hersenkneuzing / Contusio Cerebri
  • Hersenschudding / Commotio Cerebri / PCS
  • PCS Postcommotioneel Syndroom
  • Whiplash WAD
  • Epiduraal hematoom
  • Subdurale bloeding / Subduraal hematoom
  • Shaken baby syndroom - geschudde baby

​​
Niet traumatisch hersenletsel

Niet traumatisch hersenletsel ontstaat door een proces of aandoening binnen het lichaam, zoals:

• Beroerte/cerebrovasculair accident CVA

  • herseninfarct = afsluiting bloedvat (+ vele subvormen)
    

  • hersenbloeding= bloeding van bloedvat (+ vele subvormen)
    

  • TIA = tijdelijke afsluiting bloedvat maximaal 24 uur

• Infectie

  • cerebrale infectie hersenontsteking/ encefalitis

  • hersenvliesontsteking/meningitis

  • hersenabces
  • bloedvergiftiging/ sepsis
  • legionella besmetting

• Gezwel /tumor (+ vele subvormen)

• Vergiftiging /intoxicatie (bijvoorbeeld hersenletsel door drugs, alcohol, foetaal alcohol syndroom, oplosmiddelen, zware metalen, neurotoxinen)

• Zuurstofgebrek /hypoxie/anoxie (ten gevolge van hartstilstand/reanimatie, bijna verdrinking, afsluiting luchtpijp, rookvergiftiging, voor het kind tijdens een complicerende zwangerschappen of bevalling / asfyxie)

• Epilepsie als oorzaak en ook als gevolg van hersenletsel

• Waterhoofd / hydrocefalus als oorzaak en ook als gevolg van hersenletsel

• Stofwisselingsaandoeningen

  • Ziekte van Batten
  • MLD Wittestofziekte
  • Cerebrotendineuze xanthomatose (CTX)
  • Ziekte van Leigh
  • Cerebrale ALD
  • Ziekte van Tay-Sachs
  • Ziekte van Canavan
  • CDKL5 syndroom
  • Ziekte van Wilson koperstapeling

• Degeneratieve ziekten (neurodegeneratief)

  • MS Multiple Sclerose
  • ALS - Motor Neurone Disease
  • Ziekte van Parkinson
  • MSA Meervoudige Systeem Atrofie
  • ADCA / SCA Autosomaal Dominant Cerebellaire Ataxie.
  • SCA1
  • Ziekte van Huntington
  • Ziekte van Alzheimer
  • Vasculaire dementie
  • FTD frontotemporaal degeneratie
  • Lewy Body dementie
  • PSP Progressieve Supranucleaire Parese
  • CBD Corticobasale Degeneratie
  • Chronisch traumatische encefalopathie
• Zwangerschapscomplicaties
  • pré-eclampsie
  • eclampsie
  • HELLP-syndroom
• Locked-in-syndroom soms komt dit door een bloeding of infarct, soms door traumatisch letsel.
• Zeldzame bloedziekten

​

Focaal hersenletsel -focale pathologie; op een of meerdere plaatsen

​Focaal letsel ontstaat meestal na een directe klap op het hoofd, waardoor een schedelbreuk ontstaat. Regelmatig is er sprake van een kneuzing in de hersenen onder de schedelbreuk. Zie de speciale pagina: Plaatselijk (focaal) letsel

Diffuus hersenletsel - diffuse pathologie; verspreid over de hersenen

​Diffuus letsel ontstaat bijvoorbeeld na een auto-ongeluk of een val, waarbij de hersenen geschud zijn. Dit veroorzaakt schade aan de verbindingen tussen zenuwcellen, wat 'diffuse axonale schade' genoemd wordt. Dit soort schade is vaak over een groter deel van de hersenen verspreid dan een focale schade. Omdat een groter deel van de hersenen beschadigd is, zijn er mogelijk meer problemen. Zie de speciale pagina: diffuus verspreid letsel

​

Witte stof? Grijze cellen?

​De hersenen bestaan uit witte en grijze stof. De witte stof bevindt zich binnenin de hersenen en de grijze stof zit aan de buitenkant van de hersenen.

Grijze stof = informatie ontvangen

De grijze stof in de hersenen heeft als functie het verwerken van informatie.

De grijsbruine kleur komt door het mengsel van bloedvaten en celkernen/ lichamen van zenuwcellen. Het bevat:

• dendrieten
• korte axonen
• celkern /cel-lichaam neuronen
• steuncellen (gliacellen)

De hersenschors (cerebrale cortex) bestaat dus uit de grijze stof met de hersencellen. Daarom gebruikt men wel de term grijze cellen, als er over de hersenen gesproken wordt. De hersenschors is echt een dun laagje van twee tot zes millimeter dik.

De witte stof = onderling communiceren

De witte stof in de hersenen heeft als functie  het verzorgen van de communicatie tussen de zenuwcellen. De witte kleur komt van de myeline, het beschermlaagje of omhulsel dat voor de elektrische geleiding zorgt. Het axon stuurt informatie door naar andere hersencellen en ruggenmerg (het centraal zenuwstelsel). De verschillende delen van de hersenen worden zo onderling met elkaar verbonden.

Witte stofafwijking

Afwijkingen aan de witte stof leiden vooral tot problemen met lopen of spreken (motorische problemen). Schade aan de kleine bloedvaten in de hersenen is op een MRI-scan te zien als zogenaamde witte stofafwijkingen.

​

Als hersencellen onderling niet met elkaar kunnen communiceren ontstaan er  problemen. De problemen zijn voor de omgeving niet altijd zo zichtbaar als moeite met lopen, maar vormen wel een (grote) handicap voor de persoon in kwestie: hersenletsel met vaak ook niet zichtbare gevolgen.

Witte stofziekten

Er zijn ongeveer honderd verschillende witte stofziekten waaronder:

• Multiple Sclerose
• Metachromatische leucodystrofie (MLD), een erfelijke aangeboren stofwisselingziekte.
• Vanishing White Matter (VWM) ofwel CACH dat staat voor Cerebral Ataxia with Central Hypomyelination, een fout in het erfelijk materiaal. Ataxie bespreken we op een aparte pagina.
• X-gebonden adrenoleukodystrofie (X-ALD), een erfelijke stofwisselingsziekte
• 4H-syndroom.
• MHC (Megalencephale leukoencephalopathie met subcorticale cysten), een erfelijke aandoening.

Het blijkt dat de witte stofziekten zo onderling verschillen, dat ze een specifiek patroon hebben in de witte stof dat zichtbaar gemaakt wordt met een MRI-hersenscan.