Hormonale veranderingen

Wat zijn hormonen

Hormonen zijn signaalstofjes (boodschappers) die door klieren en bepaalde weefsels in het lichaam worden aangemaakt om lichaamsfuncties en lichaamsprocessen in balans (homeostase) te houden.
Vanuit hormoon producerende klieren worden hormonen afgegeven aan de bloedbaan, met het bloed vervoerd en komen zo bij de cellen of organen die ze beïnvloeden.

Wat doen hormonen?

Hormonen beïnvloeden o.a.:

  • Stofwisseling
  • Orgaanfuncties
  • Groei en ontwikkeling
  • Voortplanting
  • Water- en zouthuishouding
  • Opslag en verbruik van voedsel
  • Gedrag, gevoel en emoties.

De hersenen en de hormonen

Veel hormonen worden in de hersenen  aangemaakt.
Er zijn veel hormoonsystemen die door de hersenen worden aangestuurd.
Met name de hypofyse in de hersenen stuurt veel hormoonprocessen aan zoals die van de bijnieren, geslachtshormonen en van de schildklier. 

De hypofyse wordt weer aangestuurd door de hypothalamus.

Hersenletsel en hormonale veranderingen:
inleiding

Kwetsbaar bij hersenletsel
Als door hersenletsel de hypofyse of hypothalamus of pijnappelklier (epifyse) beschadigd raken, kan de hormoonhuishouding verstoord zijn.

De hypothalame-hypofysaire as is kwetsbaar voor de forse mechanische krachten die optreden bij een ongeluk met het hoofd. De hypofysedoorbloeding is ook kwetsbaar bij bloedverlies na traumatisch hersenletsel of bij hersenbloedingen of herseninfarcten en ook bij tumoren.


Vage klachten, die niet altijd duidelijk zijn als een tekort aan hormonen

Dat kan klachten tot gevolg hebben die niet altijd snel duidelijk zijn. Er zijn namelijk  wel wat overeenkomsten tussen de algemene klachten na een traumatisch hersenletsel, die óók kunnen duiden op een verminderde werking van de hypofyse. Dit betreft onder andere moeheid, aandacht- en concentratieproblemen, geheugenstoornissen, vertraagd denken en dat klachten verergeren bij mentale of lichamelijke inspanning (inspanningsintolerantie). Maar ook duizeligheid, bleekheid en misselijkheid zijn klachten die zowel kunnen passen bij hersenletsel als bij hormonale tekorten.

Waarschuwingstekens

Echter als er ándere klachten bij komen, zijn dat waarschuwingstekens voor een arts. Bij braken, koorts, verlies van eetlust (anorexie) gewichtsverlies, bleke huid, flauwvallen (collaps)/lage bloeddruk/ levensgevaarlijke daling van de bloeddruk (shock) dan zal de arts aan een tekort aan het ACTH hormoon moeten denken. Een tekort aan ACTH kan bij een onverwachte hevige stress of een acute ziekte, die erbij komt zoals een longontsteking, levensbedreigend zijn. Iemand kan dan bijvoorbeeld een addisoncrisis krijgen. Zie pagina hypofyse.

Een tekort aan schildklierhormoon TSH kan zich uiten in haaruitval, droge huid, heesheid, obstipatie en niet tegen kou kunnen, naast de traagheid in denken, stemmingsstoornissen (depressieve klachten) en moeheid.

Bij een tekort aan groeihormoon (GH) zijn de waarschuwingssignalen een afname van spiermassa, duidelijke toename van vetweefsel (adipositas) en zwakte naast de meer algemene klachten die óók bij hersenletsel zouden kunnen passen: afname van kwaliteit van leven, aandacht- en geheugenproblemen en stemmingsstoornissen. Zie pagina hypofyse.

Bij een tekort aan het ADH hormoon zijn de waarschuwingstekens: extreme dorst (polydipsie) en veel plassen (polyurie).

Is er sprake van een onvruchtbaarheid, teveel of te weinig menstrueren, verlaagde seksdrive (libido of potentiestoornis) dan zal de arts aan een gonadotrope stoornis moeten denken. Daarbij is de aanmaak van geslachtshormonen veranderd. Zie pagina hypofyse.

Het dilemma voor een arts

Niet iedereen met traumatisch hersenletsel hoeft gescreend hoeft te worden op een hormonale disbalans. Echter: een verstoring van de hormonen kan sluipend de levenskwaliteit verstoren en ineens levensgevaarlijk acuut zijn bij acute stress, zoals genoemd bij de Addisoncrisis.


Daarom is het wel goed dat artsen zich bewust zijn dat hormonale veranderingen kúnnen optreden na hersenletsel. Denk ook aan het langer wegblijven van de menstruatie dan zes maanden bij vrouwen. Dat moet behandeld worden. Zo zijn er meer adviezen, zie de download voor artsen (PDF) hieronder.

Endocriene (hormonale) Stoornissen Na Traumatisch Hersenletsel En Een Discussie Over Wel Of Niet Preventief Onderzoeken
PDF – 190,2 KB

Welke hormonen worden waar gemaakt?

Wij beschrijven de specifieke gevolgen per hersengebied/klier op andere specifieke pagina's: 

  • Pagina de hypofyse
    • voortplantingshormonen, verandering (onregelmatig of uitblijven) van de menstruatie, onvruchtbaarheid, overgangsklachten, botontkalking, veranderde seksuele behoefte, diabetes mellitus /suikerziekte, enorme moeheid, onwillige spieren e.d. 
    • Pagina acromegalie (teveel aan groeihormoon)
    • Pagina addisoncrisis (te weinig cortisol dat door de bijnierschors aangemaakt wordt die wordt aangestuurd door de hypofyse)

 

 

Weetje !

Vrouwen die in de twee weken voor hun menstruatie een hersenschudding krijgen, herstellen langzamer en hebben een maand erna een slechtere gezondheid dan vrouwen in een andere fase van hun cyclus of die de pil gebruiken. 

Zie pagina PCS.

 

Voorlopige tekst over menopauze tot we dit in het team allen besproken hebben:

De invloed van de menopauze op bestaand hersenletsel en brain fog

De menopauze, of overgang, is een natuurlijke fase in het leven van vrouwen, maar kan extra uitdagingen met zich meebrengen voor degenen die al te maken hebben met bestaand hersenletsel of symptomen zoals brain fog of hersenmist. Hormonale veranderingen, zoals de afname van oestrogeen, kunnen het cognitieve functioneren beïnvloeden en symptomen van brain fog, zoals concentratieproblemen, vergeetachtigheid en mentale vermoeidheid, verergeren.

Dit kan vooral lastig zijn voor vrouwen met eerder opgelopen hersenletsel, omdat hun hersenen vaak al gevoeliger zijn voor stress en schommelingen in hormonen. Het herkennen van deze invloeden is essentieel om een passende aanpak te vinden. Denk hierbij aan het bespreken van klachten met een arts, voldoende rust nemen, een gezonde levensstijl hanteren en eventueel het overwegen van hormoontherapie.

Geeft de menopauze, overgang een risico op een beroerte?

Een van de belangrijkste veranderingen tijdens de menopauze is de afname van oestrogeen, een hormoon dat bekend staat om zijn beschermende werking op het cardiovasculaire systeem. Deze afname kan leiden tot een hoger risico op hoge bloeddruk, een van de belangrijkste oorzaken van een beroerte.
Hoewel de menopauze zelf geen directe oorzaak is van een hersenbloeding of herseninfarct, kunnen de lichamelijke veranderingen in deze fase wel bijdragen aan een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en andere gezondheidsproblemen.

Hoewel vrouwen op middelbare leeftijd doorgaans een lager risico op een beroerte hebben, vormt de overgang naar de menopauze een belangrijke periode waarin veel vrouwen cardiovasculaire risicofactoren ontwikkelen. In de tien jaar na de menopauze verdubbelt het risico op een beroerte bij vrouwen vrijwel. Tijdens deze overgang daalt het niveau van endogene oestrogenen met maar liefst 60%, wat resulteert in een relatief androgeen overwicht. Deze hormonale veranderingen kunnen bijdragen aan het verhoogde risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen.