1. De nervus olfactorius geeft informatie over geur aan de hersenen. Het is de kortste en oudste zenuw van de 12 hersenzenuwen.
   
   Engelse naam is olfactory nerve

2e hersenzenuw. Deze nervus opticus brengt informatie van fotoreceptoren van het netvlies naar de hersenen. Het gaat dus om visuele prikkels. Vanaf de optische schijf waar de zenuwvezels samenkomen vormt het samen de oogzenuw.

Engelse naam is optic nerve

3e hersenzenuw. Deze zenuw heeft twee kernen (somatische én viscerale efferente motorische zenuw). Het is de belangrijkste motorische zenuw die het oog bedient. Het stuurt vier van de zes uitwendige oogbolspieren aan. Het zorgt ook voor de pupilgrootte om aan te passen aan de hoeveelheid licht.

Engelse naam is oculomotor nerve

4e hersenzenuw. Deze zenuw speelt een rol bij oogbewegingen doordat het de buitenste schuine uitwendige oogspieren bedient (extraoculaire spieren of extrinsieke oculaire spieren).

Er zijn zes extraoculaire spieren; vier recti-(rechte) spieren en de superieure en inferieure schuine spieren:

• m rectus inferior
• m rectus superior
• m rectus lateralis
• m rectus medialis
• m obliquus inferior
• m obliquus superior
  samen sturen zij de bewegingen van de oogbol.
  
  Engelse naam is trochlear nerve

5e hersenzenuw. Nervus trigeminus -drielingzenuw. Zoals de naam al doet vermoeden bestaat deze zenuw uit drie onderdelen. Het sgeeft gevoelsinformatie naar de hersenen van het hoofd en het gelaat. Het geeft informatie aan de kauwspieren. Het spant het trommelvlies en het zachte gehemelte én neemt de gevoeligheid van het gezicht en de slijmvliezen waar.

1. nervus oftalmicus / oftalmische zenuw / oogzenuw (CN V1) gevoel van de huid van het voorhoofd, de oogkas, oogleden wenkbrauwen, de neus en neusholte
2. nervus maxilaris /maxillaire zenuw (CN V2) gevoel van het onderste ooglid, wangt, rondom het jukbeen en de bovenlip, bovenkaak, neus, tandvlees, tanden en kiezen
3. nervus mandibularis /mandibulaire zenuw / onderkaak zenuw (CN V3) de huid van de mond (buccale huid), tanden, speekselklieren, voorste deel van de tong, onderlip, de huid van de slapen en onderkaak.
   
   Engelse naam is trigeminal nerve

6e hersenzenuw. Deze zenuw stuurt de zijdelingse rechte oogspier (laterale extraoculaire rectusspier) aan waardoor het oog naar opzij kan draaien.
Engelse naam is abducens nerve

7e hersenzenuw. Nervus facialis. Dit is een gemengde zenuw van het aangezicht.

• De gevoelszenuwen (sensorische of sensibele) geven informatie door aan de hersenen over drukverschillen /drukwaarnemingen in het gezicht.
• Het geeft sensorische informatie van smaak door aan de hersenen van het voorste 2/3e deel van de tong.
• De bewegings- (motorische) zenuwen sturen de gezichtsuitdrukkingen aan. Ze sturen voorts de speekselklieren en traanklieren aan.
  
  Engelse naam is facial nerve

De 8e hersenzenuw is een speciale somatische afferente zenuw. Het bestaat uit twee delen:

• de vestibulaire zenuw zorgt voor balans en beweging; evenwichtsinformatie, de positie en beweging van het hoofd
• de cochleaire zenuw maakt horen mogelijk
  
  Deze zenuw is dus belangrijk voor het evenwicht en de oriëntatie in de ruimte.
  
  Engelse naam is vestibulocochlear nerve

De 9e hersenzenuw. Nervus glossopharyngeus. Deze zenuw geeft zintuiglijke (sensorische) informatie van de smaakpapillen en zorgt ervoor dat iemand iets proeft (= smaak).
Geeft beweging (motorische) informatie door om het slikken mogelijk te maken aan nekspieren.
Het stuurt speekselklieren aan voor speekselafscheiding.
Het geeft viscerale en algemene sensatie in de mondholte.

Engelse naam is glossopharyngeal nerve

10e hersenzenuw. Nervus vagus. Soms wordt deze zenuw nog de nervus parasympathicus genoemd.
Het is de langste hersenzenuw van de 12 hersenzenuwen. Het daalt door de nek en hals helemaal naar naar de borst- en buikholte.
De nervus vagus brengt informatie over de toestand van de organen naar de hersenen.
Omgekeerd stuurt deze zenuw ook signalen naar de verschillende organen van het lichaam en speelt daarbij een grote rol bij veel verschillende functies in het lichaam.

Het regelt bijvoorbeeld een deel van de uitwendige akoestische gehoorgang (horen), harde hersenvlies (dura mater) van de achterste schedelgroeve, de aansturing van het gehemelte, de keelholte en het strottenhoofd en daarmee het slikken en proeven. Het regelt autonome functies als hartslag, bloeddruk, ademhalen, spijsverteren en de blaasfunctie.

Het regelt de spieraansturing van de bronchiën, longen, stembanden, klierafscheiding, spierbesturing van de tong en verschillende spieren van het zachte gehemelte, de keelholte en het strottenhoofd en stembanden. Het regelt de voortbeweging van voedsel (peristaltiek) van maag tot aan de linker buiging van de dikke darm en stuurt andere buikorganen aan als lever, milt, alvleesklier enzovoorts enzovoorts
Betrokken bij:

• Keelholte
• Slokdarm
• Strottenhoofd
• Luchtpijp
• Luchtpijpvertakking
• Hart
• Maag
• Lever
• Alvleesklier
• Milt
• Darmen

De nervus vagus reguleert ook het parasympathisch zenuwstelsel dat het lichaam in een toestand van rust en herstel kan brengen.
Het kan de hartslag vertragen en de bloeddruk verlagen en de spijsvertering op gang brengen.
Het regelt daarmee het beheersen van stressniveaus.

De nervus vagus heeft vier vagale kernen die de cardiovasculaire (hart- en bloedvaten) respiratoire (ademhaling) en voedingssystemen (vertering- en klierafscheiding) bewaken.

Recente onderzoeken hebben aangetoond dat deze tiende hersenzenuw ook betrokken is bij ontsteking, stemming en pijnregulatie. Stimulatie van de n.vagus of vagale stimulatie is het domein van vele onderzoekers om te bezien of verlichting van klachten gerealiseerd kunnen worden.

Engelse naam is vagus nerve

11e hersenzenuw. nervus accesorius. Deze zenuw regelt de draaibewegingen (rotatiebewegingen) van het hoofd en de schouders.
Twee belangrijke spieren worden aangestuurd door de nervus accesorius:

1. de monnikskapspier (musculus trapezius)
2. de borstbeensleutelbeentepelspier (musculus sternocleidomastoïdeus) Genoemd naar drie punten waar de spier aan vastzit. Het borstbeen (sternum), het sleutelbeen (clavicula) en tepelvormig uitsteeksel van het slaapbeen (processus mastoïdeus) bij het oor.

De 11e hersenzenuw is een vertakking van de nervus trigeminus en het ruggenmerg tussen de eerste en de vierde rugwervel. Bij schade kan iemand zijn schouder minder goed naar het hoofd bewegen en staat het hoofd scheef.
De zenuwwortels die uit de nekwervelkolom komen vormen eerst in de nek een netwerk (cervicale plexus) van zenuwen.

Engelse naam is accessory nerve

Deze zenuw speelt een rol bij het aansturen van de tongspieren. Het is heel belangrijk voor functies als spraak en slikken.

Engelse naam is hypoglossal nerve