Het woord 'limbisch' is afgeleid van het Latijnse woord *limbus*, wat 'rand' betekent. Het limbische systeem bevindt zich aan de rand, net onder de hersenkwabben. Het bevindt zich diep in de hersenen en omvat onder andere de amygdala, hippocampus en hypothalamus.

Dit systeem is een groep delen in de hersenen die belangrijk zijn voor het begrijpen en verwerken van emoties. Het helpt bij het regelen van emotionele reacties, het opslaan van emotionele herinneringen, genot en motivatie. Het speelt zelfs een rol in hoe goed je je dingen kunt voorstellen, verbeelden of niet. Het limbische systeem helpt ons om emoties te koppelen aan beelden en herinneringen. Dit maakt dat we situaties levendig kunnen voorstellen of niet, omdat emoties en ervaringen in ons brein samenkomen of juist níet.

Hier in het limbisch systeem, worden onder andere hormonen geproduceerd en wordt de temperatuur en de eetlust geregeld. Schade aan het limbisch systeem kan het hormonale systeem uit balans brengen. Het wordt lastiger om te voelen of je honger hebt of vol zit, en je emoties of emotionele reacties kunnen veranderen.

In onderstaande linker afbeelding is een deel van dat limbische systeem blauw (hippocampus), groen (amygdala) en rood (hypothalamus) zichtbaar. Op de afbeelding rechts is een ander onderdeel van het limbische systeem afgebeeld dat boven de oogkassen ligt; de cortex orbitofrontalis (rood). Orbita betekent ook oogkas in het latijn.

Wetenschappers ontdekken steeds meer hersengebieden die een rol spelen bij emoties, zoals walging. Uit onderzoek blijkt dat één specifiek hersengebied daarbij betrokken is: de insula, ook wel het eiland van Reil genoemd. Daarnaast is dit gebied ook gelinkt aan intuïtie. Interessant genoeg is de insula bij vrouwen groter dan bij mannen, wat mogelijk verklaart waarom vrouwen vaker op hun intuïtie vertrouwen.

 

 

Wanneer verbindingen in de hersenen worden verbroken door hersenletsel, is het logisch dat dit invloed kan hebben op je emoties en hoe je ermee omgaat.. In ons brein is alles nauw met elkaar verbonden. Sterker nog, onze hersenen zíjn wie we zijn. Zoals Descartes ooit treffend zei: "Ik denk, dus ik ben."

 

 

De hersenschors, de diepere delen van de hersenen en het gebied tussen de hersenen en de hersenstam

Het limbisch systeem bestaat uit delen van de hersenen die zowel in de hersenschors (corticale gebieden) als daaronder liggen (subcorticale gebieden). Ook horen er delen van de tussenhersenen bij (diencephalon).

 

De gebieden binnen de hersenschors, de corticale gebieden binnen het limbische systeem zijn:

• de cortex orbitofrontalis
• de fornix (boogachtige structuur of vouw)
• de hippocampus 
• de gyrus cinguli 
• het septum pellicidum.
  
  

De dieper gelegen delen, de subcorticale gebieden van de hersenen binnen het limbisch systeem zijn:

• de amygdala 
• de nucleus accumbens.

De hersengebieden die tot de tussenhersenen (ook wel diencephalon genoemd) binnen het limbisch systeem horen, zijn:

• de hypothalamus
• corpus mammilare.

Welke functie hebben deze gebieden?

De amygdala en de hippocampus, zorgen samen voor de  verwerking van emotionele herinneringen.

• De amygdala verwerkt emoties.
  
• De hippocampus codeert de context; dat wil zeggen de mensen, de situaties, de dingen en waar iets plaatsvond. We hebben meer kans om informatie te onthouden als we er een gevoel of een emotie bij hebben. Dat is in sommige gevallen juist heel akelig als iemand angst heeft opgelopen en die herinnering als het ware is 'ingebrand' door de adrenaline.

 

 

De gyrus cinguli (of cingulatus gyrus) is een gedeelte van de hersenen (geel gemarkeerd in de afbeelding hieronder) dat als een soort band om de hersenbalk (corpus callosum) loopt. Onderzoek door Bush, Luu & Posner heeft gekeken naar het voorste deel van dit gebied (anterior cingulate cortex, oftewel ACC) en liet zien dat het een rol speelt bij:

• Het ervaren van spontane emoties
• Hoe we omgaan met beloningen en straffen
• Motivatie

 

Ook een deel van de kleine hersenen, de para-vermis, speelt een rol in hoe we beloning en straf ervaren.

 

Afbeelding 3 zie bronlijst/ picture 1 se footnotes

De orbitofrontale cortex (onderdeel van de prefrontale hersenschors) helpt bij het nadenken, plannen en het maken van keuzes. Het gebruikt informatie die uit andere delen van de hersenen komt, zoals geluid, smaak, geur, aanraking en beelden (via het temporale kwab). Volgens Antonio Damasio van de Universiteit van Iowa speelt de orbitofrontale cortex een belangrijke rol bij keuzes waar emoties een rol bij spelen.

Volgens Damassio hebben mensen met letsel in dit gebied vaak moeite om emoties te begrijpen of beslissingen te nemen op basis van sociale en emotionele informatie.

 

Als dit deel van de hersenen zoveel prikkels binnenkrijgt van de zintuigen en ook nog emoties moet verwerken, is het niet gek dat dit bij sommige mensen met overprikkeling door hersenletsel invloed heeft op hun emoties.

Een verwonding in dit gebied kan verschillende gevolgen hebben, zoals impulsiever, ontremder gedrag. Het kan ook gebeuren dat iemand straf en beloning door elkaar haalt: wat normaal een beloning is, voelt als straf, en andersom. Dit is aangegeven in lichtblauw op de afbeelding hieronder.

 

Afbeelding 4 zie bronlijst /Picture 2 see footnotes

 

 

Het septum pellucidum ligt onder de hersenbalk, midden in de hersenen, tussen de twee hersenhelften. Het speelt een rol als schakel tussen denken (cortex en hippocampus) en emoties (amygdala en hypothalamus). Op de afbeelding hieronder is het lichtgroen aangegeven.

Afbeelding 5 zie bronlijst /Picture 3 see footnotes

Het lijkt erop dat problemen met de verbindingen tussen de kleine hersenen, de hersenschors en het limbische systeem kunnen leiden tot emotionele problemen. Dit komt voor bij mensen met schade aan de kleine hersenen. Dit heet CCAS (Cognitief Cerebellair Affectief Syndroom).

De fornix is een gebogen bundel zenuwuitlopers. Fornix is Latijn voor boog. Het verbindt het corpus mammillare en de hippocampus.

 

De fornix speelt een rol bij:

• gevoelens
• leren
• herinneringen
• motivatie

 

Het verzendt geheugensteuntjes van de hippocampus naar diepere hersengebieden.

Letsel in dit gebied kan leiden tot:

• Problemen met het lange termijn geheugen. Moeite met het onthouden van dingen die vroeger zijn gebeurd, vooral de details. Het kan ook iets lastiger zijn om spullen te onthouden, maar dat is vaak minder erg. Bekende situaties onthouden gaat meestal beter dan gebeurtenissen uit het leven.
• Moeite met het onthouden van nieuwe routes.
• Moeite met het ruimtelijk oriënteren.

   

  
  

Afbeelding 4 zie bronlijst /Picture 2 see footnotes

De invloed van het limbische systeem op het verbeeldingsvermogen / fantasie

Het limbische systeem is een belangrijk deel van onze hersenen dat emoties, geheugen en gedrag regelt en helpt de wereld te begrijpen.

Bij verwaarloosde kinderen kan dit systeem minder goed werken door langdurige stress en een gebrek aan emotionele veiligheid, wat de groei ervan verstoort. Hierdoor ontwikkelen fantasie, verbeeldingskracht en abstract denkvermogen zich minder goed, omdat hun hersenen vooral gefocust zijn op overleven in plaats van creativiteit en ontdekking.

 

Omgekeerd kan trauma bij sommige mensen zorgen voor een sterke fantasie. Dit klinkt misschien gek, maar het komt doordat de hersenen proberen te ontsnappen aan de pijn van de werkelijkheid. Een levendige fantasie wordt dan een manier om met die pijn om te gaan. Bij jeugdtrauma zie je vaak twee uitersten: verwaarlozing kan ervoor zorgen dat iemand zich afsluit en zijn verbeelding onderdrukt, terwijl trauma juist kan leiden tot een overactieve innerlijke wereld.

De invloed van het limbisch systeem op het maken van keuzes en het nemen van  beslissingen

Uit onderzoek blijkt dat verschillende hersendelen samenwerken om keuzes te maken. Elk deel heeft een eigen taak, zoals het limbisch systeem, de basale kernen en de pariëtale hersenschors. Ze communiceren door signalen en verwerken wat je ziet, voelt of onthoudt, om je te helpen beslissingen te nemen.

Ook bepaalde stoffen in je hersenen spelen hierbij een belangrijke rol.
dopamine, serotonine en noradrenaline
Dopamine helpt je om beloningen te herkennen en zorgt ervoor dat je in actie komt.
Serotonine beïnvloedt je humeur en gedrag en speelt een rol bij het maken van keuzes in sociale situaties.

 

Moeite met keuzes maken en twijfelen ontstaat vaak door een gebrek aan veiligheid in je jeugd. Dit kan ook leiden tot minder zelfvertrouwen. Het heeft vaak te maken met een verstoorde balans in het limbische systeem, het deel van de hersenen dat emoties regelt. Het goede nieuws is dat deze patronen niet blijvend zijn. Met de juiste hulp en steun kunnen je emoties en hersenen zich weer herstellen.

 

Op onderstaande afbeelding zie je onder andere enkele hersengebieden van het limbische systeem; amygdala en hippocampus.:

RECLAME: