Het limbische systeem is van het Latijnse woord limbus dat 'rand' betekent. Het limbische systeem ligt aan de rand onder de hersenkwabben.

Het hele limbische systeem wordt gevormd door een groep hersenstructuren in de grote hersenen die betrokken zijn bij emotie, emotieregulering, emotioneel geheugen, genot en motivatie. Hier worden onder andere hormonen geproduceerd en wordt de temperatuur en de eetlust geregeld. Schade aan het limbisch systeem kan het hormonale systeem uit balans brengen. Het vermogen om honger of een gevoel van verzadiging waar te nemen is verminderd en emotionele reacties kunnen veranderen.

In onderstaande linker afbeelding is een deel van dat limbische systeem blauw (hippocampus), groen (amygdala) en rood (hypothalamus) zichtbaar. Op de afbeelding rechts is een ander onderdeel van het limbische systeem afgebeeld dat boven de oogkassen ligt; de cortex orbitofrontalis (rood). Orbita betekent ook oogkas in het latijn.

Onderzoekers vinden steeds meer hersengebieden die te maken hebben met emotie. Denk maar eens aan de walging. Onderzoekers hebben dat alleen één hersengebied gevonden: in de insula , dat wordt ook wel het eiland van Reil genoemd. Ook blijkt dat gebied aangewezen te worden als waar de intuïtie zit. Bij vrouwen is de insula groter dan bij mannen. Dat zou mede kunnen verklaren waarom vrouwen meer op intuïtie afgaan.

Het is goed voor te stellen dat als er verbindingen verbreken door hersenletsel, dit invloed kan hebben op de emoties of op emotieregulering. Alles is zo nauw verbonden in het brein. Sterker nog: de hersenen dat zijn wijzelf en zoals Descartes het al zei: "Ik denk, dus ik ben..."

Corticaal en subcorticaal en diencephalon

Het limbisch systeem bestaat onder andere uit gebieden die in de hersenschors liggen (corticale gebieden) en gebieden die onder de hersenschors liggen (subcorticale gebieden) naast gebieden uit de tussenhersenen (diencephalon).

De corticale gebieden binnen het limbische systeem zijn:

• de cortex orbitofrontalis
• de fornix (boogachtige structuur of vouw)
• de hippocampus 
• de gyrus cinguli 
• het septum pellicidum.
  
  

De subcorticale gebieden die binnen het limbisch systeem liggen zijn:

• de amygdala 
• de nucleus accumbens.

De hersengebieden die tot de tussenhersenen, het diencephalon binnen het limbisch systeem worden gerekend zijn:

• de hypothalamus
• corpus mammilare.

Welke functie hebben deze gebieden?

De amygdala en de hippocampus, zorgen samen voor de  verwerking van emotionele herinneringen.

• De amygdala codeert de emotie.
  
• De hippocampus codeert de context; dat wil zeggen de mensen, de situaties, de dingen en waar iets plaatsvond. We hebben meer kans om informatie te onthouden als we er een gevoel of een emotie bij hebben. Dat is in sommige gevallen juist heel akelig als iemand angst heeft opgelopen en die herinnering als het ware is 'ingebrand' door de adrenaline.

De gyrus cinguli / cingulatus gyrus is een gordelwinding van de grote hersenen (geel in onderstaande afbeelding) en loopt als een ceintuur (cingel) om de hersenbalk (corpus callosum). Bush, Luu & Posner onderzochten het voorste deel van dit gebied (anterior cingulate cortex; ACC) en ontdekten deze functies:

• Spontane emoties
• De verwerking van positieve en negatieve bekrachtigers (beloning en straf)
• Motivatie

Overigens is ook een gebied in de kleine hersenen, de para vermis betrokken bij beloning en strafcircuits.

Afbeelding 3 zie bronlijst/ picture 1 se footnotes

De cortex orbitofrontale (onderdeel van de prefrontale schors) is betrokken bij redeneren, plannen en beslissingen nemen op basis van informatie die het krijgt uit andere breinstructuren (geluid-, smaak- geur- tast- en visuele informatie (uit het secundaire visuele gebied slaapkwab of temporale kwab). Volgens Antonio Damasio van de Universiteit van Iowa is de cortex orbitofrontale belangrijk voor het nemen van affectieve beslissingen.

Mensen met letsel in dit gebied hebben volgens Damassio vaak een onvermogen om emotionele prikkels te evalueren en/of beslissingen te nemen aan de hand van feedback (terugkoppeling) van sociaal-emotioneel relevante informatie.

Als in dit stukje hersenen zoveel input komt van zintuiglijke prikkels, én dit stukje brein o.a. emotionele prikkels moet evalueren is het bijna niet verwonderlijk dat het bij een deel van de mensen met overprikkeling bij hersenletsel effecten heeft op de emoties.

Letsels in dit gebied kunnen een scala aan gevolgen hebben zoals een ontremming in gedrag. Er kunnen problemen zijn als de relatie tussen de stimulus en de bekrachtigers omgekeerd zijn. dan wordt beloning juist straf en straf wordt beloning. Op onderstaande afbeelding lichtblauw.

Afbeelding 4 zie bronlijst /Picture 2 see footnotes

Het septum pellucidum ligt onder de hersenbalk in het midden van de hersenen, tussen beide hersenhelften. Het lijkt een tussenstation tussen cognitieve processen (cortex en hippocampus) en emotionele processen (amygdala en hypothalamus). Het septum pellucidum is op onderstaande afbeelding lichtgroen.

Afbeelding 5 zie bronlijst /Picture 3 see footnotes

Het niet-functioneren van verbindingen vanuit de kleine hersenen met de hersenschors en het limbische systeem lijken de oorzaak van, bijvoorbeeld, de emotionele problemen die mensen met letsel in de kleine hersenen kunnen ervaren. Dit wordt CCAS; Cognitief Cerebellair affectief syndroom genoemd.

De fornix is een gebogen bundel zenuwuitlopers. Fornix is Latijn voor boog. Het verbindt het corpus mammillare en de hippocampus.

De fornix is belangrijk bij:

• gevoelens
• leerprocessen
• geheugen
• motivering

Het verzendt geheugensteuntjes van de hippocampus naar diepere hersengebieden.

Letsel in dit gebied kan zorgen voor:

• Problemen met het lange termijn geheugen. Met name de details van gebeurtenissen uit het verleden. In mindere mate geheugenproblemen voor het herinneren van voorwerpen. Het geheugen voor bekende situaties lijkt ook in mindere mate beschadigd te zijn dan die van gebeurtenissen in het leven.
• Problemen met het leren van nieuwe routes.
• Problemen met de ruimtelijke oriëntatie.
  

Afbeelding 4 zie bronlijst /Picture 2 see footnotes