Hormonale veranderingen

Wat zijn hormonen

Hormonen zijn signaalstofjes (boodschappers) die door klieren en bepaalde weefsels in het lichaam worden aangemaakt om lichaamsfuncties en lichaamsprocessen in balans (homeostase) te houden.
Vanuit hormoon producerende klieren worden hormonen afgegeven aan de bloedbaan, met het bloed vervoerd en komen zo bij de cellen of organen die ze beïnvloeden.

Wat doen hormonen?

Hormonen beïnvloeden o.a.:

  • Stofwisseling
  • Orgaanfuncties
  • Groei en ontwikkeling
  • Voortplanting
  • Water- en zouthuishouding
  • Opslag en verbruik van voedsel
  • Gedrag, gevoel en emoties.

De hersenen en de hormonen

Veel hormonen worden in de hersenen  aangemaakt.
Er zijn veel hormoonsystemen die door de hersenen worden aangestuurd.
Met name de hypofyse in de hersenen stuurt veel hormoonprocessen aan zoals die van de bijnieren, geslachtshormonen en van de schildklier. 

De hypofyse wordt weer aangestuurd door de hypothalamus.

Hersenletsel en hormonale veranderingen:
inleiding

Kwetsbaar bij hersenletsel
Als door hersenletsel de hypofyse of hypothalamus of pijnappelklier (epifyse) beschadigd raken, kan de hormoonhuishouding verstoord zijn.

De hypothalame-hypofysaire as is kwetsbaar voor de forse mechanische krachten die optreden bij een ongeluk met het hoofd. De hypofysedoorbloeding is ook kwetsbaar bij bloedverlies na traumatisch hersenletsel of bij hersenbloedingen of herseninfarcten en ook bij tumoren.


Vage klachten, die niet altijd duidelijk zijn als een tekort aan hormonen

Dat kan klachten veroorzaken die niet altijd meteen opvallen. Veelvoorkomende klachten na een traumatisch hersenletsel lijken namelijk op de signalen van een minder goed werkende hypofyse. Denk hierbij aan vermoeidheid, problemen met aandacht en concentratie, moeite met onthouden, trager denken en het erger worden van klachten bij mentale of fysieke inspanning. Maar ook duizeligheid, een bleke huid en misselijkheid kunnen voorkomen bij zowel hersenletsel als een tekort aan hormonen.

Waarschuwingstekens

Wanneer er aanvullende klachten optreden, kunnen dit alarmerende signalen zijn voor een arts. Symptomen zoals braken, koorts, verlies van eetlust (anorexie), gewichtsverlies, een bleke huid, flauwvallen (collaps), lage bloeddruk of een levensgevaarlijke daling van de bloeddruk (shock) kunnen wijzen op een tekort aan het ACTH-hormoon. Een ACTH-tekort kan bij plotselinge, hevige stress of tijdens een acute ziekte, zoals een longontsteking, levensbedreigend zijn. In dergelijke situaties kan iemand bijvoorbeeld een Addisoncrisis ontwikkelen. Lees meer op de pagina over de hypofyse.

Een tekort aan het schildklierhormoon TSH kan leiden tot diverse klachten, zoals haaruitval, een droge huid, heesheid, obstipatie en een verminderde tolerantie voor kou. Daarnaast kunnen ook traagheid in denken, stemmingsstoornissen (zoals depressieve klachten) en vermoeidheid voorkomen.

Bij een tekort aan groeihormoon (GH) kunnen de volgende signalen optreden: minder spiermassa, meer vet (overgewicht) en een gevoel van zwakte. Daarnaast kunnen klachten voorkomen die ook bij hersenletsel passen, zoals een afname van kwaliteit van leven, aandacht- en geheugenproblemen en stemmingsstoornissen. Zie pagina hypofyse.

Als je te weinig van het ADH-hormoon hebt, merk je dat door extreme dorst en heel vaak moeten plassen (polyurie). Dat zijn waarschuwingstekens!



Is er sprake van een onvruchtbaarheid, teveel of te weinig menstrueren, verlaagde seksdrive (libido of potentiestoornis) dan zal de arts aan een gonadotrope stoornis moeten denken. Daarbij is de aanmaak van geslachtshormonen veranderd. Zie pagina hypofyse.

Het dilemma voor een arts

Niet iedereen met traumatisch hersenletsel hoeft gescreend hoeft te worden op een hormonale disbalans. Echter: een verstoring van de hormonen kan sluipend de levenskwaliteit verstoren en ineens levensgevaarlijk acuut zijn bij acute stress, zoals genoemd bij de Addisoncrisis.


Het is belangrijk dat artsen weten dat hormonale veranderingen mogelijk zijn na hersenletsel. Bijvoorbeeld als vrouwen langer dan zes maanden geen menstruatie hebben. Dat moet behandeld worden. Meer tips voor artsen vind je in de PDF hieronder.

Endocriene (hormonale) Stoornissen Na Traumatisch Hersenletsel En Een Discussie Over Wel Of Niet Preventief Onderzoeken
PDF – 190,2 KB

Welke hormonen worden waar gemaakt?

Wij beschrijven de specifieke gevolgen per hersengebied/klier op andere specifieke pagina's: 

  • Pagina de hypofyse
    • voortplantingshormonen, verandering (onregelmatig of uitblijven) van de menstruatie, onvruchtbaarheid, overgangsklachten, botontkalking, veranderde seksuele behoefte, diabetes mellitus /suikerziekte, enorme moeheid, onwillige spieren e.d. 
    • Pagina acromegalie (teveel aan groeihormoon)
    • Pagina addisoncrisis (te weinig cortisol dat door de bijnierschors aangemaakt wordt die wordt aangestuurd door de hypofyse)

 

 

Hormonen en hersenschudding

Weetje !

Vrouwen die in de twee weken voor hun menstruatie een hersenschudding krijgen, herstellen langzamer en hebben een maand erna een slechtere gezondheid dan vrouwen in een andere fase van hun cyclus of die de pil gebruiken.

De hoeveelheid geslachtshormonen in het lichaam verandert na hoofdletsel: zo menstrueren vrouwen na een hersenschudding vaak tijdelijk niet.

In medische termen: Tijdens de luteale fase van de menstruatiecyclus, waarin de progesteronconcentratie verhoogd is, worden na een maand aanzienlijk lagere outcome scores gezien in vergelijking met vrouwen die letsel oplopen tijdens de folliculaire fase van hun cyclus of vrouwen die orale anticonceptiva gebruiken.

 

 

Zie pagina PCS.

bron:

Menstrual Phase as Predictor of Outcome After Mild Traumatic Brain Injury in Women

Wunderle, Kathryn BA; Hoeger, Kathleen M. MD, MPH; Wasserman, Erin BA; Bazarian, Jeffrey J. MD, MPH

Author Information Journal of Head Trauma Rehabilitation 29(5):p E1-E8, September/October 2014. | DOI: 10.1097/HTR.0000000000000006menstrual_phase_as_predictor_of_outcome_after_mild.11.aspx 

De invloed van vrouwelijke geslachtshormonen op de hersenen

Weetje!
Sowieso hebben de geslachtshormonen invloed op de hersenen. Veel vrouwen ervaren aan het begin van de menstruatie een hogere gevoeligheid voor emoties.
Uit nieuwe MRI-scans blijkt dat hormoonschommelingen tijdens de menstruatiecyclus invloed kunnen hebben op delen van de hersenen die te maken hebben met emoties, geheugen, gedrag en het verwerken van informatie.  
De buitenste laag van de hippocampus zet uit bij een stijging van oestrogeen en een daling van progesteron. Wanneer progesteron toeneemt, constateerden de onderzoekers een groei in de hersenlaag die verantwoordelijk is voor het geheugen. Bron volg link

De invloed van de menopauze op bestaand hersenletsel en brain fog

De menopauze, of overgang, is een natuurlijke fase in het leven van vrouwen, maar kan extra uitdagingen met zich meebrengen voor degenen die al te maken hebben met bestaand hersenletsel of symptomen zoals brain fog of hersenmist. Hormonale veranderingen, zoals de afname van oestrogeen, kunnen het cognitieve functioneren beïnvloeden en symptomen van brain fog, zoals concentratieproblemen, vergeetachtigheid en mentale vermoeidheid, verergeren.

Dit kan vooral lastig zijn voor vrouwen met eerder opgelopen hersenletsel, omdat hun hersenen vaak al gevoeliger zijn voor stress en schommelingen in hormonen. Het herkennen van deze invloeden is essentieel om een passende aanpak te vinden. Denk hierbij aan het bespreken van klachten met een arts, voldoende rust nemen, een gezonde levensstijl hanteren en eventueel het overwegen van hormoontherapie.

Geeft de menopauze, overgang een risico op een beroerte?

Een van de belangrijkste veranderingen tijdens de menopauze is de afname van oestrogeen, een hormoon dat bekend staat om zijn beschermende werking op het cardiovasculaire systeem. Deze afname kan leiden tot een hoger risico op hoge bloeddruk, een van de belangrijkste oorzaken van een beroerte.
Hoewel de menopauze zelf geen directe oorzaak is van een hersenbloeding of herseninfarct, kunnen de lichamelijke veranderingen in deze fase wel bijdragen aan een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en andere gezondheidsproblemen.

Hoewel vrouwen op middelbare leeftijd doorgaans een lager risico op een beroerte hebben, vormt de overgang naar de menopauze een belangrijke periode waarin veel vrouwen cardiovasculaire risicofactoren ontwikkelen. In de tien jaar na de menopauze verdubbelt het risico op een beroerte bij vrouwen vrijwel. Tijdens deze overgang daalt het niveau van endogene oestrogenen met maar liefst 60%, wat resulteert in een relatief androgeen overwicht. Deze hormonale veranderingen kunnen bijdragen aan het verhoogde risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen.