Inleiding

Een Addisoncrisis is een ernstige en gevaarlijke situatie. Dit gebeurt wanneer je lichaam te weinig van de belangrijke hormonen cortisol en aldosteron heeft. Deze hormonen worden gemaakt in de bijnieren, die door een klein deel van de hersenen, de hypofyse, worden aangestuurd. Een Addissoncrisis wordt ook wel een acute bijnierinsufficiëntie genoemd.

De hypofyse heeft een belangrijke taak in dit proces. Het maakt een hormoon aan (ACTH) dat de bijnieren aanzet om cortisol te produceren.

Bij een Addisoncrisis werken deze mechanismen niet goed. Dit komt vaak door een ziekte zoals de ziekte van Addison, een zware infectie, stress of letsel. Symptomen zoals extreme vermoeidheid, buikpijn, lage bloeddruk en bewustzijnsverlies kunnen snel optreden.
Een snelle behandeling met hydrocortison en vochttoediening is van groot belang om complicaties te voorkomen. 

Uitval van de hypofyse
Als de hypofyse uitvalt, kunnen de bijnieren ook uitvallen, daardoor wordt geen cortisol aangemaakt en dan kan iemand in een levensgevaarlijke Addisoncrisis kan komen. 
Op deze pagina bespreken we de klachten bij een tekort aan cortisol en de klachten als het tekort aan cortisol levensgevaarlijk wordt.

Het meest voorkomende probleem met de hypofyse ontstaat wanneer er zich een goedaardig gezwel ontwikkelt (vaak aangeduid als adenoom of craniofaryngeoom). Kwaadaardige tumoren kunnen voorkomen maar zijn zeldzamer. Zeldzaam zijn de letsels door traumatisch hersenletsel, hypofyseontsteking of een hypofyse infarct.

In een gezond lichaam scheidt de hypothalamus na een stressvolle gebeurtenis het hormoon corticotropin-releasing hormone (CRH) uit, dat er op zijn beurt voor zorgt dat het voorste deel van de hypofyse adreno-corticotroop hormoon (ACTH /corticotropine) uitscheidt.

Deze stof zorgt er vervolgens voor dat de bijnieren glucocorticoïden gaan produceren, zoals cortisol. Cortisol is een belangrijk stress hormoon dat de mens in staat stelt om geestelijke stress aan te kunnen, maar ook om het lichaam te helpen bij koorts en ziekte. Het reguleert de bloeddruk en ontstekingsactiviteit.

Als de hypofyse niet in staat is de bijnierschors aan te sturen kan er dus een tekort aan cortisol ontstaan. De behandeling bestaat uit tabletten met het bijnierschorshormoon hydrocortison.

Hypofysepatiënten staan daarom onder controle van een arts die gespecialiseerd is in hormonen, de endocrinoloog, om bijnierschorshormoon medicatie (hydrocortison) te gebruiken en om bij stressvolle of onverwachte omstandigheden extra hydrocortison in te nemen of in te spuiten.

Cortisol tekort

Verschijnselen van een tekort aan cortisol kunnen lijken op een addisoncrisis maar een crisis is veel ernstiger. Verschijnselen hoeven niet bij iedereen voor te komen.

• ernstige vermoeidheid en zwakte
• duizeligheid
• misselijkheid en braken
• buikpijn
• diarree
• verhoogde transpiratie
• spierzwakte
• gewrichtspijn
• hoofdpijn
• koorts
• gewichtsverlies
• lage stress tolerantie
• stemmingswisselingen

Addisoncrisis

Bij grote stresssituaties en door een te groot tekort aan het stresshormoon kan een potentieel levensbedreigende situatie ontstaan die een Addison crisis wordt genoemd.

Symptomen van een Addisoncrisis kúnnen zijn:

• verlies van eetlust
• misselijkheid, braken
• buikpijn /pijn aan de flanken
• algehele zwakte
• hoofdpijn /migraine
• licht gevoel in het hoofd
• koorts
• koude rillingen
• lage bloeddruk
• sterk versnelde hartslag
• versnelde ademhaling
• enorm zweten
• lage bloedsuikers
• mineraalstoornissen
• kans op een beroerte
• kans op hersenschade
• kans op een hartaanval
• kans op orgaanfalen
• coma