Bloedvaten

Bloedvaten in de hersenen

Vanuit de lichaamsslagader (aorta) lopen een aantal grote bloedvaten naar de hersenen. De hersenen worden doorbloed via vier slagaders:

  • twee halsslagaders (arteria carotis) aan de voor/zijkant van de hals. Zij voorzien 80% van de hersenen van bloed en daarmee van zuurstof en glucose. 
  • twee wervelslagaders /vertebrale slagaders (arteria vertebralis) die aan de achterkant bij de wervels langs naar de hersenen lopen. Zij zorgen voor de overige 20% doorbloeding. De vertebrale slagaders voorzien het bovenste deel van het ruggenmerg, de hersenstam, de kleine hersenen (het cerebellum) en het achterste deel van de hersenen van bloed.

 

De twee wervelslagaders vormen samen de basilaire slagader.

Benamingen

Nederlands Engels Latijn
Voorste hersenslagaders Anterior cerebral artery Arteria cerebri anterior
Middelste hersenslagaders Middle cerebral artery Arteria cerebri media
Achterste hersenslagaders Posterior cerebral artery Arteria cerebri posterior
Binnenste halsslagader Internal carotid artery Arteria carotis interna

Gemeenschappelijke

halsslagader

Common carotid artery Arteria carotis communis
Basilaire slagader Basilar artery Arteria basilaris
Wervelslagader Vertebral artery Arteria vertebralis

 

De twee halsslagaders (arteriae carotis) en hun vertakkingen

De gemeenschappelijke halsslagader = Common carotid artery /Arteria carotis communis ontspringt uit de aortaboog of een grote tak daarvan (truncus brachiocephalius).
Deze halsslagader vertakt zich ter hoogte van de kaakhoek in:

  • Binnenste halsslagader / Internal carotid artery /Arteria carotis interna
  • Buitenste halsslagader = External carotid artery / Arteria carotis externa

 

By BruceBlaus. When using this image in external sources it can be cited as:Blausen.com staff (2014). "Medical gallery of Blausen Medical 2014". WikiJournal of Medicine 1 (2). DOI:10.15347/wjm/2014.010. ISSN 2002-4436. - Own work, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=30634275

  • Arteria carotis externa; deze buitenste halsslagader verzorgt de doorbloeding van:
    • schildklier
    • het strottenhoofd
    • de tong
    • het gezicht; de gelaatspieren.

  • Arteria carotis interna; deze binnenste halsslagader vertakt zich pas bij de schedelbasis en maakt daar een S-bocht, geeft dan een tak af naar het oog en vertakt zich daarna verder in:

    • Arteria cerebri anterior / voorste hersenslagader (ACA) voorziet de beide grote hersenhelften (cerebrale hemisfeer) aan de mediale (binnenzijde bij middellijn van het lichaam) en dorsale (rugzijde van het lichaam) zijden van bloed van de:
      1. voorhoofdskwab = frontaalkwab 
      2. wandbeenkwab = pariëtale kwab 

De ACA voorziet het hele mediale deel van de hersenen van bloed, dus het gedeelte aan de binnenzijde van het lichaam. De ACA is het minst vaak getroffen door beroertes, en kan derhalve gemakkelijk verkeerd worden gediagnosticeerd. 

Afbeelding bekijken van de belangrijkste slagaders in de hersenen

Doorbloedingsgebied van de slagaders ACA, ACM, ACP

Geel  = ACA, Arteria cerebri anterior / voorste hersenslagader

RoodACM, Arteria cerebri media / middelste hersenslagader

Blauw = ACP, Arteria cerebri posterior / achterste hersenslagader

Afbeelding credits: By derivative work: Frank Gaillard (talk)Brain_stem_normal_human.svg: Patrick J. Lynch, medical illustrator - Brain_stem_normal_human.svg, CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4873990

By derivative work: Frank Gaillard (talk)Brain_human_sagittal_section.svg: Patrick J. Lynch, medical illustrator - Brain_human_sagittal_section.svg, CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4874896

De twee wervelslagaders (arteria vertebralis/ vertebrale slagaders) en hun vertakkingen: Het vertebrobassilaire systeem.

 

De twee wervelslagaders (vertebrale slagaders /Arteriae vertebralis) ontstaan ​​uit de subclavia-slagader die weer uit de aorta ontspringt.
De linker en rechter wervelslagader komen van onderen af, ter hoogte van het verlengde merg, weer samen in het hoofd om de basilaire slagader (arteria basilaris) te vormen.

BruceBlaus. When using this image in external sources it can be cited as: Blausen.com staff (2014). "Medical gallery of Blausen Medical 2014". WikiJournal of Medicine 1 (2). DOI:10.15347/wjm/2014.010. ISSN 2002-4436. - Own work

 

  • De vertakkingen van de Arteria basilaris zijn:
    • Arteria spinalis anterior
    • Arteria spinalis posterior
    • Arteria cerebelli superior (SCA)
    • Arteria cerebelli anterior inferior (AICA)
    • Arteria cerebelli posterior inferior (PICA) Afsluiting van de PICA resulteert in een lateraal medullair syndroom = Wallenberg syndroom PICA infarct
    • Ramni meningi arteriae vertebralis

      Daarna vertakt de Arteria basilaris zich in de ACP (echter bij 5-25% van de mensen komt de ACP uit de arteria carotis):

Cirkel van Willis

Veel hersenslagaders maken deel uit van een vaatkring van hersenbloedvaten die echt in een cirkel lopen; de cirkel van Willis (ring van Willis). Deze ring of cirkel verbindt de bloedvaten van de linker met de rechterkant en de voorste met de achterste bloedsomloop. De cirkel van Willis ligt in de hersenbasis.

Deze bloedvatcirkel vormt een beveiligingsmechanisme omdat als er in een deel de doorbloeding wegvalt, de andere kant het over kan nemen. Echter bij niet iedereen is deze beveiligingsring goed aangelegd. Ongeveer 30% van de mensen heeft een complete cirkel van Willis.

De bloedvaten die tot de cirkel van Willis behoren zijn: 

  • Arteria cerebri posterior (ACP) of achterste hersenslagader
  • Arteria cerebri anterior (ACA) of voorste hersenslagader
  • Arteria cerebri media (ACM) of middelste hersenslagader
  • Arteria communicans anterior voorste gemeenschappelijke hersenslagader
  • Arteria carotis interna binnenste halsslagader
  • Arteria communicans posterior  achterste gemeenschappelijke hersenslagader

De hersenen van onderaf bezien

De hersenbloedvaten waar we op onderstaande afbeeldingen naar kijken liggen in de besloten ruimte tussen de bodem van de schedelholte en de onderkant van de hersenen. 
Op onderstaande afbeelding rechts is bovenin de cirkel van Willis te zien. De namen zijn óf aan de linker- of rechterkant van de afbeelding geschreven maar kunnen beiderzijds gezien worden. Arteria (slagader) wordt afgekort tot A.

Op de linkerafbeelding is dezelfde weergave getoond maar dan met de hersenen erbij getekend van onderaf gezien. Je herkent als het ware het patroon van een "poppetje" met de "benen". De cirkel van Willis is eigenlijk een zeshoek van bloedvaten in de basis van het hoofd. Klik om de afbeelding te vergroten.

Voorkant bij het voorhoofd

Achterkant bij het achterhoofd

Dr. Johannes Sobotta [Public domain] Hersenen vanaf de onderkant gezien, linkerafbeelding

Afbeelding credits: Door Rhcastilhos - File:Gray519.png, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6187585 = rechterafbeelding

Als je de uitval weet, kan je zeggen welk bloedvat betrokken was en omgekeerd.

 Schema

Stroomgebied

 Arteria carotis interna

 = binnenste halsslagader

 

Vertebrobasilair stroomgebied

 Arteriae vertebralis

 = wervelslagaders
kleine hersenen en hersenstam

Contralaterale hemiparese
Krachtsverlies in de tegenovergestelde lichaamshelft

Parese in één of beide lichaamshelften (Krachtsverlies of gedeeltelijke verlamming)

Contralaterale sensibiliteitsstoornis (gevoelsverlies in de tegenovergestelde lichaamshelft)

Sensibiliteitsstoornis (gevoelsverlies) in één of beide lichaamshelften

Homonieme hemianopsie (gezichtsvelduitval)

Homonieme hemianopsie (gezichtsvelduitval)

Neglect (niet waarnemen aan aangedane zijde)

Combinaties van:

  • vertigo (duizeligheid)
  • dysartrie (moeite met articuleren)
  • diplopie (dubbelzien)
  • dysfagie (moeite met slikken slikstoornis)
  • dysfonie (verandering in stem)
  • ataxie (coördinatiestoornis)
  • balansstoornis
  • misselijkheid (nausea)
  • nystagmus

Dysartrie (moeite met articuleren)

 

Afasie (taalstoornis)

 

 

Amaurosis fugax (tijdelijke blindheid aan één oog)

 

 

Stroomgebied Arteria cerebri media (ACM) = middelste hersenslagader

Zijkant van voorhoofdskwab/frontaalkwab
Wandbeenkwab/pariëtaalkwab
Schors (cortex) van de slaapkwab/ temporaalkwab.

 

Stroomgebied Arteria cerebri anterior (ACA) = voorste hersenslagader

Voorhoofdskwab = frontaalkwab 

Wandbeenkwab = pariëtale kwab 

hemiplegie (verlamming) van de contralaterale zijde (in de tegenovergestelde lichaamshelft), met invloed op het onderste deel van het gezicht, de arm en de hand, terwijl het been grotendeels gespaard wordt.

  contralaterale (in de tegenovergestelde lichaamshelft) beenzwakte.

  Been is vaak meer aangedaan dan arm.

  Arm kan onhandig zijn.

 

 

contralateraal (tegenovergesteld lichaamshelft) sensorische (gevoel) uitval in dezelfde gebieden

  sensorische uitval

contralaterale homonieme hemianopsie- gezichtsveldstoornissen, die in beide ogen dezelfde helft van het gezichtsveld beïnvloeden.

 

 soms gedragsafwijkingen

 soms incontinentie

hypotoon (te lage spierspanning) in het begin.

spasticiteit

cognitieve problemen

emotie en gedrag

persevereren

executieve functies:

- plannen/ organisatie

- geheugen

- impulscontrole

- probleem oplossen

- selectieve aandacht

- besluitvorming

 

In het algemeen:
Woordvindingsproblemen (links)
Emotioneel/ ruimtelijke stoornissen (rechts)

agnosie

 

 

Stroomgebied Basilaire slagader
(Arteria basilaris)

Hersenstam
Achterhoofdskwab /Occipitaal kwab

Kleine hersenen/ Cerebellum

 

 

Stroomgebied Arteria cerebri  posterior (ACP) 

= achterste hersenslagader

Achterhoofdskwab /Occipitaal kwab Rugzijde /dorsale zijde slaapkwab/ temporaalkwab

 

Mogelijk:
bewustzijnsverlies / coma

verstoorde of onregelmatige ademhaling

Locked-in syndroom

 

 

dysartrie (moeite met articuleren)

dysfonie (moeite met stemgebruik)

dysfagie (moeite met slikken)

dwanglachen of dwanghuilen pseudobulbair affect

 

 


Stroomgebied van de PICA

Arteria cerebelli posterior inferior
Kleine hersenen/ Cerebellum

contralaterale hemiparese (krachtsverlies in tegenovergestelde zijde)

acute duizeligheid (vertigo),


misselijkheid (nausea)


heen en weer wiebelende ogen. (nystagmus): door aantasting vestibulaire kernen.


aan dezelfde kant van het letsel (ipsilaterale) halfzijdige coördinatieproblemen (hemi-ataxie).


aan dezelfde kant van het letsel (ipsilateraal) Horner syndroom:

  • miose (samengetrokken pupil)
  • ptose (afhangen van het bovenste ooglid)

 

Gezichtsveldverlies in een kwadrant of helft van beide ogen. 
meestal uitval van de linkerkant van het gezichtsveld van beide ogen.


corticale blindheid: blindheid met intacte pupilreflexen op licht

vaak beseft de persoon de blindheid niet goed.

Soms kokervisie.

visuele hallucinaties.
problemen met gezichtsherkenning (prosopagnosie).

 

 

geheugenproblemen

door aantasting van de mediale temporale kwab met daarin

hippocampus: met namen bij infarcten van de dominante hemisfeer.

 

gedragsproblemen

Doorbloeding van de schedel:

De benige schedel krijgt het bloed niet van een van de vier hersenslagaders maar van de middelste meningeale (hersenvlies) slagader.


Doorbloeding van de hoofdhuid:

De hoofdhuid krijgt  het bloed van de achterste auriculaire slagader (bij het oor), occipitale slagader (bij het achterhoofd) en van de oppervlakkige temporale slagaders (bij de slapen). Daarnaast krijgt de hoofdhuid bloed van de twee takken van de interne halsslagader, supra-orbitaal (boven de oogkas) en supratrochleair (boven de rand van de oogkas).

Infofilmpje (Engelstalig)

Klik op het tandwieltje onder de film. Selecteer Automatisch vertalen. Selecteer Nederlands.

Download

Blood Supply Of Brain
PDF – 1,6 MB 1852 downloads
Chapter 2 Clinical Consequences Final 16 Ed
PDF – 1,9 MB 1781 downloads

Bronnen

 

  • Adams RD, Victor M, Ropper AH. Cerebrovascular Disease. In: Adams RD, Victor M, Ropper AH, editors. Principles of Neurology. New York: McGraw-Hill, Health Professions Division, 1997: 777-873.
  • Bogousslavsky J, Regli F. Anterior cerebral artery territory infarction in the Lausanne Stroke Registry. Clinical and etiologic patterns. Arch Neurol 1990; 47(2):144-150

  • Bastiaanssen, C.A. & Jochems, A.A.F. (1998). Anatomie en fysiologie (4de druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

  • Campbell A, Brown A, Schildroth C, et al. The relationship between neuropsychological measures and self-care skills in patients with cerebrovascular lesion. J Natl Med Assoc 1991; 83: 321-324.Crossman AR, Neary D. Neuroanatomy: an illustrated colour text (2ndEd). Churchill Livingston, Harcourt Publishers Limited, London, England 2000.

  • Federative Committee on Anatomical Terminology (1998). Terminologia Anatomica. Stuttgart: Thieme

  • His (1895). Die anatomische Nomenclatur. Nomina Anatomica. Der von der Anatomischen Gesellschaft auf ihrer IX. Versammlung in Basel angenommenen Namen. Leipzig: Verlag von Veit & Comp.

  • Kessels, R., Eling, P., Ponds, R., Spikman, J. & Zandvoort, M. van (Red.) (2012). Klinische neuropsychologie. Amsterdam: Uitgeverij Boom.

  • Kiernan JA. Blood Supply of the Central Nervous System. In: Kiernan JA, editor. Barr's The human nervous system: an anatomical viewpoint. Philadelphia: Lippincott-Raven, 1998: 439-455

  • Wolters, E.C. & Groenenwegen, H.J. (1996). Neurologie. Structuur, functie en dysfunctie van het zenuwstelsel. Houten/Diegem: Bohn Stafleu Van Loghum.

Aan te raden sites: