A-B-C woordverklaring

A

Aandachtstekortstoornis stoornissen van de aandacht en concentratie.

 

Aangeboren hersenafwijking /aangeboren hersenletsel Letsel dat opgelopen is tijdens de zwangerschap, tijdens de geboorte of na de geboorte. De grens met niet aangeboren letsel ligt op ongeveer een half jaar na de geboorte. Aangeboren afwijkingen, worden ook wel congenitale afwijkingen genoemd. Het zijn afwijkingen die tijdens de zwangerschap en de geboorte ontstaan zijn of die erfelijk zijn.

 

Abasie is niet kunnen lopen.

 

Abces is een met pus gevulde holte.

 

Abducens is de oogspier die er voor zorgt dat het oog naar buiten kan kijken, weg van de neus.


Abductie is naar buiten bewegen of van elkaar af bewegen.

 

Absence is een vorm van een epileptische aanval waarbij de persoon even staart of afwezig lijkt. Hij of zij stopt met wat hij of zij aan het doen was maar kan soms wel wat wriemelige bewegingen maken.

 

Abulie is een vorm van gebrek aan wilskracht.

 

ACA is de afkorting van de voorste hersenslagaders: Arteriae Cerebri Anterior

 

Acalculie is het onvermogen om te rekenen. Zie onze speciale pagina.

 

Acathesie is bewegingsonrust door bepaalde medicatie.


Achillespeesreflex
de natuurlijke reactie van de voet als de arts een tikje geeft met de reflexhamer op de achillespees. De voet strekt zich automatisch. Bij afwezige reflexen is er iets aan de hand.


Acidose is als het bloed een hogere zuurgraad heeft dan normaal.


ACM is de afkorting van de middelste hersenslagaders Arteriae Cerebri Media. Deze slagaders brengen zuurstofrijk bloed naar de laterale zijde / zijkant en de diep gelegen delen van de frontaalkwab (voorhoofdskwab), pariëtaalkwab (wandbeenkwab) en temporale kwab (slaapkwab). Vertakkingen gaan naar de basale ganglia /kernen, capsula interna, hypothalamus en hypofyse. Zie de afbeelding.

Acousticusis de gehoorzenuw.

 

Acousticusneurinoom is een tumor van de gehoorzenuw.

 

Acrocefalie is letterlijk een punthoofd. Het hoofd heeft een vervorming van de schedel door vergroeiing van een pijlnaad.


Acromegalie is het doorgroeien van handen, voeten, oren, neus en onderkaak als gevolg van teveel groeihormoon. Kan o.a. voorkomen bij hypofyseletsel. Hypofysegezwellen (tumor) zijn in meestal goedaardig en zaaien zich niet uit, vaak aangeduid als adenoom of craniofaryngeoom



ACP is de afkorting van de middelste hersenslagaders Arteriae Cerebri Posterior. Deze slagaders brengen zuurstofrijk bloed naar de temporale kwab (slaapkwab) en de occipitaalkwab (achterhoofdskwab). Zie de afbeelding.


A.D.E.M. (of ADEM) is de afkorting van Acute Demyeliniserende EncefaloMyelitis. Een ontsteking van de hersenen (encefalitis) en van het ruggenmerg (myelitis), waarbij de myeline, het beschermlaagje rondom zenuwweefsel wordt afgebroken. Het kan gezien worden als een enkele aanval bij kinderen, of als terugkerende aanvallen dat daarom MDEM (multifasische ADEM) wordt genoemd. Ook bij ouderen boven de 65 jaar wordt ADEM gezien, meestal veroorzaakt door infecties en vaccinaties. Soms na een operatie.

 

 

Adrenoleukodystrofie X-gebonden (ALD) is een stofwisselingsstoornis met een fout op het X-chromosoom waarbij de witte stof in de hersenen aangetast worden.



Adenoom tumor op de hypofyse ook aangeduid als craniofaryngeoom


Aderverkalking is een verharding van de vaatwand met vetachtige plaques.


Addison crisis een levensgevaarlijke crisis als er een ernstig tekort is aan cortisol. A
ls de hypofyse uitvalt, kunnen de bijnieren ook uitvallen, daardoor wordt geen cortisol aangemaakt en dan kan iemand in een Addisoncrisis kan komen.

Adductie is naar elkaar toe bewegen.

Adipositas is overgewicht.

 

Afasie is een taalstoornis waarbij de taalvermogens aangetast zijn of verdwenen. Het gebruik van de taal is verstoord door hersenletsel. Moeite met normaal spreken, schrijven en lezen en begrijpen wat er gezegd wordt.


Afasie (amnestisch) Mensen met een amnestische afasie hebben woordvindingsproblemen. Zij weten wat ze willen zeggen, maar kunnen niet op het woord komen. Het woord amnestisch is afgeleid van amnesie; geheugenverlies.

Afasie: Broca Deze afasie wordt ook wel expressieve afasie genoemd. Mensen met deze afasie spreken en schrijven vaak de inhoudswoorden van de zinnen. De zinnen hebben een telegramstijl en er kunnen woordvindingsproblemen voorkomen.

Afasie: globaal Met een globale afasie is lezen en schrijven nauwelijks mogelijk. Vaak is er één zin of woord dat herhaaldelijk uitgesproken wordt: "Die, die, die", "Het is me wat", "Ja, ja". Het is moeilijk om de persoon met deze afasie te begrijpen en deze persoon kan niet een zin herhalen van een ander.

Afasie: Wernicke Deze afasie wordt ook wel receptieve afasie genoemd. Er is een probleem met het begrijpen van de taal.
Bij deze aandoening wordt vaak vlot en vloeiend, maar lang gesproken zonder rekening te houden met de gesprekspartner. Dit laatste heet spraakdwang. Vaak zijn er ook woordvindingsproblemen. 

 

Affectie is emotie.

Afferente zenuwbanen zijn gevoelszenuwen (sensorische zenuwen) die naar het zenuwstelsel informatie aanvoeren. Afferent = aanvoerend.

Agenesie is niet aangelegd zijn in het lichaam.

Agnosie is niet herkennen van wat er gevoeld, gehoord of gezien wordt. Het is een hersenaandoening waarbij de verwerking van zintuiglijke informatie is beschadigd. Het maakt het onmogelijk om dingen te herkennen via (één van) de zintuigen. Zie onze speciale pagina agnosie.

  • akoestische agnosie is niet herkennen wat je hoort
  • anosognosie niet herkennen van je stoornis of handicap
  • prosopagnosie niet herkennen van gezichten
  • somatoagnosie niet herkennen van eigen lichaamsdelen
  • tactiele agnosie niet herkennen wat je voelt
  • visuele agnosie niet herkennen wat je ziet.

 

Agrafie is niet kunnen schrijven


Agressie: bij dementie Oorzaken en tips bij agressie bij dementie, soms door lichamelijk ongemak of angst of door het ziekteproces zelf.

 

Agyrie is de afwezigheid van windingen en groeven in de hersenen. Dat is een aanlegstoornis van de hersenen.


Akinesie niet goed met een beweging kunnen aanvangen. Bewegingsarmoede.


Akinetisch mutisme  onvermogen te spreken en te bewegen.


Alexie is niet kunnen lezen.

 

Alfaritme is een ritme van het hersenfilmpje (EEG) wanneer de ogen dicht zijn en de persoon niet slaapt.

 

Alkalose is als het zuurgehalte van het bloed te laag is.

 
Alcohol misbruik kan hersenletsel veroorzaken.

 

ALS Amyotrofe laterale sclerose (ziekte van Charcot, Lou Gehrig's dissease).

 

Alternerend is afwisselend links of rechts.

 

Alzheimer Een vorm van dementie. Alzheimerdementie

 

Amaurosis fugax is een tijdelijke blindheid aan een oog.

 

Amblyopie is een lui oog

 

Ambulante begeleiding is een individuele begeleiding aan huis. Het wordt ook wel woonbegeleiding genoemd. Hulp op maat waar behoefte bij is bij hersenletsel. Bijvoorbeeld met dagelijkse zaken of met administratie, boodschappenlijstje of weeklijst maken, plannen en ordenen van het leven, van kasten en regelzaken met instanties. Maar ook begeleiding bij een veranderd leven door het letsel. Zie organisaties in uw regio...


Amnesie is een geheugenstoornis Dat kan kort of langdurig zijn en van vlak voor het letsel of vlak daarna of nog langer.

Amyotrofie is afname van spierweefsel volume.

Anatomie van de hersenen:

 

 

Anterieur
Posterieur
Superieur
Inferieur
Lateraal
Mediaal
Mediaan
Proximaal
Distaal
Ipsilateraal
Contralateraal     

Ventraal               

 

- voor een ander deel
–  achter een ander deel
–  boven een ander deel
–  onder een ander deel
–  verder weg van het midden
–  meer naar het midden toe
–  liggend op de middenlijn
–  dichtbij
–  ver weg van
–  aan dezelfde kant van de hersenen
–  aan de andere kant van de  ""
- aan de buikkant

 
Anencefalie is een aanlegstoornis waarbij een kindje geboren is zonder hersenen.
Anencefaal is het kindje zonder hersenen zelf.

 

Aneurysma abnormale uitstulping van de slagader bloedvatwand- gevaar voor 'knappen'.

 

Aneurysmata meervoud van aneurysma: Verwijding in een deel van het vaatstelsel ader of slagader; Na het scheuren van een dergelijk aneurysma treden vaak duidelijke klachten op, zoals uitvalverschijnselen en heftige hoofdpijn.

 

Angiitis is een ontsteking van een bloedvat.

 

Angiografie is het in beeld brengen, fotograferen van een bloedvat met contraststof, meestal middels een katheter die in de lies wordt ingebracht.

 

Angioom is een afwijkend gevormd bloedvat.

 


Anhidrose is niet kunnen transpireren.

Anosmie is niet meer kunnen ruiken.

 

Anosognosie is het niet beseffen dat je zelf ziek bent of dat je hersenletsel hebt. Afwezigheid van ziekte inzicht.

Anoxie is zuurstoftekort. Zuurstofgebrek van weefsels. Zie ook onze pagina over zuurstoftekort.

 

Anterieur betekent dat iets voor een ander deel ligt, aan de voorzijde. Aan de voorzijde van het lichaam.

 

Anteriores. Deze slagaders brengen zuurstofrijk bloed naar de mediale zijde /middenkant  en dorsale zijde /rugkant van de pariëtaalkwab (wandbeenkwab) en de frontaalkwab (voorhoofdskwab) en de prefrontale kwab. Bloed stroomt onder andere naar het motore (beweging) en sensibele (gevoel) deel van het been. Vertakkingen worden genummerd van A1-A5. Zie de afbeelding.


Anterograde amnesie is je niets kunnen herinneren van vlak voor het ongeval of letsel.


Anticonvulsiva (of anti-epileptica) zijn medicijnen tegen epilepsie om zoveel mogelijk aanvallen te voorkomen. Ze worden soms in gezet om agressie te verminderen of om de klachten van een bipolaire stoornis of van zenuwpijn te verminderen. Anti-epileptica behoren meestal tot de GABA-agonisten die de werking van de dempende neurotransmitterγ-aminoboterzuur versterken.

Anti-depressiva zijn medicijnen tegen depressieve klachten die ook vaak worden ingezet om zenuwpijn te onderdrukken en soms in lage dosering gegeven worden om het doorslapen te verbeteren. Voor overprikkeling heeft dit zich niet bewezen. Mensen ervaren dat ze wat duffer worden waardoor ze soms beter slapen maar het kan ook de concentratie dempen die zo hard nodig is voor mensen met hersenletsel.


Amnesie geheugenverlies door hersenletsel of hersenziekte.

Amnestisch syndroom

Amnestische afasie

Apathie is het gebrek aan initiatief.
 
Aplasie is als een orgaan of lichaamsdeel niet is aangelegd.

Apneu is een ademhalingsstop. Dit kan zowel veroorzaakt worden door hersenletsel (CSAS) als ook door obstructie van de keel (OSAS).

Apoplexie of apoplexia cerebri is een ander synoniem voor beroerte of cerebraal vasculair incident; CVA. Beroerte is een verzamelnaam voor zowel hersenbloedingen als infarcten. Het wordt niet zo vaak meer gebezigd. Ictus is een ander internationaal woord voor beroerte of infarct. Dat kan een ictus cerebrale (in de hersenen) zijn of ictus cardiale (in het hart). Soms wordt het woord ictus apoplecticus = beroerte gebruikt.
 
Apraxie is het ontbreken van coördinatie om doelbewuste handeling uit te voeren of om samengestelde bewegingen uit te voeren.

Aprosodie is het monotoon praten; ontbreken van een melodie of intonatie.

Aquaduct van Silvius is een dunne verbinding (buisje) tussen de derde en vierde hersenholte (hersenkamer of ventrikel) in de hersenen.

Arachnoïda is het spinnenwebvlies, middelste van drie hersenvliezen. Zie subarachnoïdale bloeding (SAB) een bloeding tussen het spinnenwebvlies en het zachte hersenvlies.

Areflexie is het afwezig zijn van reflexen.

Arnold Chiari Syndroom is een aangeboren aandoening. Bij deze ziekte is er sprake van een misvorming van de kleine hersenen. (Arnold-Chiari Malformatie (ACM), Chiari Malformatie ). Bij Chiari malformatie hoeft het niet altijd om een aangeboren afwijking te gaan zie onze speciale pagina chiari-malformatie

Arterie is een slagader.
Arteriitis is een ontsteking van een slagader.

Arterioveneuze malformatie (misvorming van arteriën =slagaders en venen= aders), vaak afgekort tot AVM is een bloedvatafwijking waarbijslagaders direct overgaan in aders (venen), zonder tussenliggend bed van haarvaten. Gevaar van bloeding is groot.

Ataxie Een stoornis van het bewegen. De balans en de coördinatie van het bewegen zijn aangedaan. Iemand met ataxie beweegt zijn armen, benen en romp schokkerig en ongecontroleerd. Daardoor maakt hij een onhandige indruk. Ook de spraak kan aangedaan zijn. De patiënt kan moeiten hebben met het duidelijk uitspreken van woorden. Iemand kan trillen. Deze verschijnselen lijken op de symptomen van dronkenschap.
 

Ataxie van Friedreich Een zeldzame, erfelijke aandoening die het zenuwstelsel beschadigt. Coördinatiestoornis, spierzwakte , tremoren, gevoel- en gezichtsproblemen, slikstoornissen en meer kunnen voorkomen.

 

Athetose Voortdurende, ook vaak tijdens de slaap niet onderbroken, onwillekeurige langzame kronkelende bewegingen van vingers en tenen, vnl. bij kinderen t.g.v. stoornissen in de hersenen door cerebrale kinderverlamming, bij volwassenen door tumoren en verweking. Zie cerebrale parese.

Athetose (filmpje).

 

Aura een voorbode van een epileptische aanval of migraine aanval waarbij iemand iets kan ruiken, proeven, voelen of zien. Men neemt iets waar.

Auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het afweersysteem van het lichaam foutief het eigen lichaam aanvalt, alsof het bacteriën of virussen wil aanpakken en zodoende schade brengt aan het eigen lichaam.

Autonome dysregulatie is als het autonome zenuwstelsel niet goed werkt dat alle automatische functies regelt zoals de bloeddruk, hartslag, temperatuur, darmwerking en transpiratie.
 
Autosomaal dominant is een erfelijke aandoening waarbij een fout op een van de twee chromosomen genoeg is om de ziekte te erven.
 
Autosomaal recessief is een erfelijke aandoening waarbij op twee plekken op twee chromosomen ziek zijn om de ziekte te erven.
 
AVM's, Arterioveneuze malformatie (misvorming van arteriën =slagaders en venen= aders), vaak afgekort tot AVM is een bloedvatafwijking waarbijslagaders direct overgaan in aders (venen), zonder tussenliggend bed van haarvaten. Gevaar van bloeding is groot.

Axon is een uitloper van een zenuwcel.
Axonale schade (axonaal letsel) / degeneratie is als de zenuwcel kapot is gegaan en afsterft.

B

Babinski teken treedt op bij letsel in de pyramidebaan van of hersenen of rug als er onder de voet gestreken wordt van de hiel naar de tenen bij de voetzool reflex test. De grote teen zal bij letsel omhoog gaan en de andere tenen gaan zich spreiden.


Balkagenesie (corpus callosum agenesie) is het ontbreken van de verbinding tussen de linker- en rechterhersenhelft.


Barré proef waarbij de persoon beide armen moet uitstrekken. Als er letsel is in de pyramidebaan zakt een arm naar beneden.

Basale kernen of basale ganglia zijn de kernen die diep in de hersenen een belangrijke rol spelen bij gedrag en bewegingen.

Bassilaris arterie is een belangrijk bloedvat wat de hersenstam, de kleine hersenen en de achterhoofdskwab /occipitaalkwab van de grote hersenen van bloed voorziet.

 

Basiscognitie De basis activiteiten van de hersenen, waardoor iemand kan waarnemen, onthouden, nadenken en handelen. Basiscognitie omvat aandacht , leren, geheugen , waarneming, denken en taal.


Battle sign is een blauwe plek achter het oor als er een schedelbreuk is.

 

Behandeling van hersenbloeding 

  • Bij een bloeding tussen de hersenvliezen probeert de arts de scheur of het aneurysma te opereren.
  • Tegen de zware hoofdpijn krijgt iemand eerst pijnstillers (opioïden). U krijgt geen aspirine omdat aspirine uw bloed verdunt.
  • De arts kan een drain plaatsen, een slangetje dat vocht afvoert. Dit verlaagt de hersendruk. Daarna repareert ze de zwakke ader of het aneurysma. Dit kan met een soort klem om het aneurysma of met een Stent.  Download de BEROERTE folder 

 

Behandeling van herseninfarct   Bron: Stimulansz

Is het nog geen drie uur geleden dat het herseninfarct begon? Dan kan de persoon in kwestie misschien een infuus krijgen met een middel dat stolsels oplost. Het bloed kan dan weer beter doorstromen. Deze behandeling heet trombolyse. Sommige mensen kunnen ook na drie uur nog zo'n behandeling krijgen in een speciaal centrum. Zij krijgen het middel dan in een slagader.
De meeste herseninfarcten duren hooguit een paar uur en verergeren daarna niet meer. Maar het kan zich ook nog een paar dagen uitbreiden. Daarbij sterven steeds meer hersencellen af. Om dit te stoppen kan de arts antistollingsmiddelen voorschrijven. Of deze echt helpen is nog niet bewezen.


Het is belangrijk dat de arts weet hoe het herseninfarct ontstaan is. Kwam het door een hartritmestoornis? Is er iets mis met het bloed? Was een infectie de oorzaak? Pas als de arts weet waardoor u een herseninfarct hebt gekregen, kan zij iets doen aan de oorzaak. De meeste mensen krijgen medicijnen. Een operatie heeft geen zin omdat het hersenweefsel na een infarct al te erg beschadigd is.


Benigne is goedaardig

Beïnvloedbare risicofactoren ter voorkoming van Beroerte CVA

 

Beroerte

Bij een beroerte gaat er iets mis met de bloedvaten in de hersenen. Er kunnen twee dingen misgaan:

  • Er raakt een bloedvat verstopt door een bloedprop. Daardoor kan er geen bloed meer naar de hersenen. Dit heet een herseninfarct.
  • Er barst een bloedvat open. Ook dan krijgt een deel van de hersenen geen of te weinig bloed. Hersencellen beschadigen of sterven af. Dit heet een hersenbloeding.

 

Beroerte de onzichtbare gevolgen 

Het is niet zo dat iedereen deze gevolgen na een beroerte in dezelfde mate heeft. Dit kan per persoon erg verschillen. De onzichtbare gevolgen kunnen overigens ook als gevolg van ander niet aangeboren hersenletsel (NAH) optreden.

Bewegingsarmoede is weinig bewegingen spontaan maken. Het wordt veel gezien bij parkinsonisme.

Bewegingsstoornis is een afwijkende manier van bewegen zoals ataxie (ongecoördineerd), chorea (als een dans), dystonie (waarbij spieren onbedoeld aangespannen worden en waardoor het lichaam een abnormale stand aanneemt, maar ook weer van stand wisselt), myoclonie (kortdurende verandering in spierspanning met schokjes. Soms is een myoclonie functioneel zoals bij de hik.)

 

Bitemporale hemianopsie is als het gezichtsveld voor de helft is weggevallen. In dit geval kan iemand alleen de helft van het gezichtsveld naar de neus toe zien en niet het gezichtsveld aan de buitenzijde naar het oor toe.


Blerofarospasme is het moeilijk open houden van het oog of heel veel knipperen met de oogleden. Het is een vorm van dystonie.

Bloed-hersenbarrrière is de afscheiding tussen de hersenen en het bloed, opdat schadelijke stoffen als bacteriën niet in de hersenen terecht komen. Het bestaat uit cellen met een grote dichtheid.

Bloedstolsel; bloedpropje

Bloed kan stollen (hard worden). Denk maar aan een korstje op een wondje. Maar ook in de bloedvaten kan het bloed stollen. Er komen dan bloedpropjes in de bloedvaten. Dit heet trombose. Als een bloedstolsel in de hersenbloedvaten komt heet het een herseninfarct of een sinustrombose.
Zonder behandeling kan trombose twee soorten problemen geven:

  •  Het bloedpropje wordt zo groot dat het bloedvat verstopt raakt. Er kan dan geen bloed meer door de ader -> infarct
  • Het bloedpropje raakt los en schiet door naar de longen, het hart of de hersenen. Dit heet embolie.

 

Boezemfibrilleren (atriumfibrilleren) van het hart, een hartritmestoornis waarbij de boezems (atria) van het hart niet meer zoals normaal samentrekken. De kans op het ontstaan van stolsels is groot. Schiet het stolsel uit het hart de bloedsomloop in, dan kan dat bijvoorbeeld een beroerte veroorzaken.


Brachycefalie is een afwijkende vorm van de schedel- een kort en breed, afgeplat hoofd bij een baby. Soms wordt een helm aangemeten om de vorm van het hoofd te corrigeren.

Bradyfrenie is te traag denken.

Bradykinesie is te traag bewegen. Komt vaak voor bij parkinsonisme.

Breath holding spell is het tijdelijk inhouden van de adem bij jonge kinderen waardoor zij blauw aanlopen en zelfs weg kunnen raken. Het wordt ook wel cyanotic (blauw aanlopen) breath holding spells of blue spells genoemd.

Brilhematoom is een bloeduitstorting rondom beide ogen meestal ten gevolge van een schedelbreuk door een ongeval.

Broca gebied (of Broca area) is het gebied in de hersenen dat een rol speelt in het maken van zinnen en woorden. Bij Broca afasie kunnen mensen niet of zeer moeizaam zinnen en woorden maken.

Brudzinski (het teken van Brudzinski) is het verschijnsel bij hersenvliesontsteking en prikkeling van de hersenvliezen (meningeale prikkeling) dat bij het buigen van het hoofd de knieën worden opgetrokken omdat anders pijn optreedt. Er wordt namelijk via het ruggenmerg aan de hersenvliezen getrokken.

Brughoektumor (acousticus neurinoom of vestibulair schwannoom) Is een langzaam groeiend goedaardig gezwel dat uitgaat van de gehoor- en evenwichtszenuw. Het is gelegen in de overgang van de kleine hersenen naar de grote hersenen.

 

 

BSE 'gekke koeienziekte'


Buitenlandsaccentsyndroom FAS of Foreign Accent Syndroom genoemd. Na een hersenletsel kunnen er veranderingen optreden in de motorische hersenschors; in de gebieden die verantwoordelijk zijn voor de aansturing van de spraakmotoriek (centrum van Broca, frontale kwab, gyrus frontalis inferior). Daardoor kan iemand met een buitenlands accent gaan spreken. Het eigen accent raakt men kwijt.

Bulbair betreft de spieren van de mond en keel.

Bulbaire zwakte/parese is zwakte van de mond- en keel spieren, waardoor kauw- en slikstoornissen en moeite met spreken kunnen voorkomen. Vaak optredend bij ziektes als myasthenia gravis, ALS, PBP (Progressieve Bulbaire Parese).

Excuses voor de reclame. Zo houden we deze site betaalbaar 

C

Cachexie is de term voor als iemand erg afgevallen is.

CADASIL staat voor de afkorting: Cerebrale Autosomaal Dominante Arteriopathie met Subcorticale Infarcten en Leuko-encefalopathie of ook wel hereditaire multi-infarct dementie genoemd. (Info achter de link)

Calcificatie is de verkalking van weefsel.

CANVAS syndroom. De letters vormen de afkorting van cerebellaire ataxie (de CA), neuropathie (N) en vestibulaire areflexie (VA).
De S staat voor syndroom. Areflexie is een aandoening waarbij de spieren niet op prikkels reageren. Deze combinatie veroorzaakt grote verstoringen van het evenwicht. De kleine hersenen (cerebellum): zijn betrokken bij de voortbeweging en bij het bewaren van het evenwicht.
Het is een (erfelijke) aandoening met een langzaam progressief verloop, dat wil zeggen dat de neurologische schade langzaam erger wordt. Een deel van de CANVAS-patiënten heeft een genetische afwijking.
Het ziektebeeld kan in de loop van de tijd tot ataxie (verlies van coördinatie), areflexie, nystagmus (oogbolstuipen) en andere stoornissen leiden. Lees ook over ADCA /SCA met cerebellaire ataxie op onze speciale pagina.


Capillair is een haarvaatje ofwel een heel klein bloedvaatje.

Carotis heeft betrekking op het bloedvat in de hals dat de grote hersenen en het gezicht van bloed voorziet.

Cauda betekent staart. Caudaal is afgeleid van cauda en is een term uit de anatomie. Het heeft dus betrekking op de lichaamsdelen die aan de kant van de staart (onderkant) liggen zoals in nucelus caudatus; de staartkern (onderdeel van de basale kernen of basale ganglia).

Caverneuze malformatie vaatmisvorming die bestaat uit een kluwen van vooral aderen in de hersenen en het ruggenmerg, niet zichtbaar op foto's met contrastvloeistof.

 

Cavernoom is geen hersentumor, maar door lekkage van bloed via de abnormale dunne vaatwand, kan soms geleidelijke volume toename met verkalkingen voorkomen. Sporadisch kunnen cavernomen een forse omvang krijgen. Soms treedt een grote bloeding op.

 

Centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen,het ruggenmerg en 12 hersenzenuwen.

Cerebellair heeft betrekking op de kleine hersenen (cerebellum).

Cerebellaire ataxie Een stoornis van het bewegen. De balans en de coördinatie van het bewegen zijn aangedaan. Iemand met ataxie beweegt zijn armen, benen en romp schokkerig en ongecontroleerd. Daardoor maakt hij een onhandige indruk. Ook de spraak kan aangedaan zijn. De patiënt kan moeiten hebben met het duidelijk uitspreken van woorden. Deze verschijnselen lijken op de symptomen van dronkenschap. Ook kan iemand met ataxie moeite met slikken hebben. Er kan sprake zijn van onwillekeurige trillingen (tremoren). Als iemand met deze tremor iets wil oppakken, begint zijn hand te trillen. Hoe dichter hij zijn doel nadert met de hand, hoe sterker de trilling.

Cerebellitis is een ontsteking van de kleine hersenen. (zie encefalitis)

Cerebellomedullaire malformatie (zie info achter de link)

Cerebritis is een ontsteking van de grote hersenen.(zie encefalitis).

Cerebrale parese (CP) klachten door een hersenbeschadiging die optreden voor of na de geboorte tot de leeftijd van een jaar.

Cerebrale visusstoornis Als de hersenen de beelden die ze binnen krijgen niet goed verwerken of anders interpreteren noemt men dat CVI. Bij deze visuele handicap ligt het dus niet aan de ogen.

Cerebro vasculair accident CVA de verzamelnaam van herseninfarct of hersenbloeding of ook wel beroerte genaamd.

Cerebrum zijn de grote hersenen. Verdeeld over een linkerhersenhelft en een rechterhersenhelft.

Cervicaal betreft de nek.
Cerviocogeen is vanuit de nek.
 
Cheyne-Stokes ademhaling is een ademhalingsstoornis waarbij periodes van diepe ademteugen afgewisseld  worden met oppervlakkig ademen. Afgewisseld met een ademstilstand. Het komt voort uit het verlengde merg, een gebied in de hersenstam. Het kan voor komen bij aderverkalking, hersenbloeding, hersentumor, hersentrombose en bij het stervensproces. Het kan ook veroorzaakt worden door alcohol, opiaten en slaapmiddelen en bij een beginnende hoogteziekte.

Chiari malformatie (zie info achter de link)

Chiasma opticum is het punt waar de oogzenuwen elkaar kruisen. Zie ook CVI; cerebrale visusstoornissen.

Chorea is een bewegingsstoornis waarbij iemand dansende bewegingen maakt met met name handen, voeten en gezicht. Chorea is Grieks voor dans.

Chorea Huntington is een erfelijke degeneratieve hersenaandoening waarbij bepaalde delen van de hersenen worden aangetast.

Circumductie is een zwaaiende beweging van het been bij spasticiteit.

Cisterna is een met hersenvocht (liquor) gevulde verwijding van de subarachnoïdale ruimte, de ruimte tussen het spinnenwebvlies en het zachte hersenvlies. Een bloeding in deze ruimte heet een subarachnoïdale bloeding (SAB).

Clip is een klemmetje dat op een bloedvat kan worden gezet.
 
Clonisch betreft meerdere schokkende bewegingen achter elkaar bij een epileptische aanval.

CMV infectie is een infectie met het cytomegalievirus /cytomegalusvirus dat een soort herpesvirus is. Het kan bijvoorbeeld ernstige gevolgen hebben voor het ongeboren kindje als een zwangere deze infectie oploopt. Gevolgen als slechthorendheid, slechtziendheid en ontwikkelingsachterstand.

Cognitie betreft de functies van de hersenschors (cortex) zoals denken, leren, taal gebruiken, problemen oplossen en onthouden. Het woord cognitie stamt af van het Latijnse woord cognitio dat 'leren kennen door de zintuigen' betekent.

Cognitieve functies De mentale activiteiten die zorgen voor bewustzijn, begrip, intelligentie, concentratie, oriëntatie, voorstelling, zelfwaarneming, probleemoplossend vermogen, beslissingsvermogen en geheugen. 

  • Basiscognitie omvat aandacht, leren, geheugen, waarneming, denken en taal.
  • Metacognitie bestaat uit beoordelingsvermogen, redenatievermogen en realiteitszin.
  • Sociale cognitie omvat emotie , praktische taalvaardigheden en empathie.

Congenitale afwijkingen worden ook wel aangeboren afwijkingen genoemd, zijn afwijkingen die tijdens de zwangerschap en de geboorte ontstaan of die erfelijk zijn. Een voorbeeld zijn de metabole (stofwisselings-) ziekten of aangeboren hersenletsel.

 

Coma is een functiestoornis van de hersenen veroorzaakt door hersenletsel. Het is een toestand van sterk gedaald of geheel opgeheven bewustzijn. Er zijn drie verschillende gradaties: vegetatieve toestand, kunstmatige coma en hersendood. Coma is een diepe toestand van bewustzijnsverlies als gevolg van een hersenbeschadiging. (vergiftiging, zuurstoftekort, ongeluk, hersenbloeding of herseninfarct, vochtophoping in de hersenen , soms door een operatie) Het lijkt of de persoon in een diepe slaap ligt. Het verschil met slapen is dat iemand die in coma is, niet wakker gemaakt kan worden. Er bestaan ook comateuze vormen waarbij iemand wel de ogen open heeft (Niet responsief waaksyndroom).

 

Coma vigil verouderde term voor een verlengd coma , chronische situatie, ook wel niet responsief waaksyndroom genoemd of vegetatieve toestand, vegeterend bestaan. Sommige lichaamsfuncties zijn teruggekomen als geeuwen, slikken, kauwbewegingen, ogen openen en sluiten maar de lichaamsbewegingen zijn ongecontroleerd. Er is een dag nacht ritme. Er is geen contact te krijgen met de persoon.

 

Commotio cerebri Hersenschudding: 'Licht' gestoorde hersenwerking ten gevolge van mechanisch geweld, direct of indirect op de schedel inwerkend. Indien bewusteloosheid optreedt, duurt deze in het algemeen van enkele seconden tot een paar minuten. Om praktische redenen wordt voor de hersenschudding als grens 10 minuten aangehouden. In het algemeen herinnert de patiënt zich niets of weinig van het ongeval en de gebeurtenissen die kort ervoor of kort daarna hebben plaatsgevonden. De term 'licht' hersenletsel is verwarrend omdat ook bij een hersenschudding langdurige gevolgen aanwezig kunnen zijn en de impact groter is dan jarenlang werd aangenomen. Zie bij langdurige gevolgen ook de pagina PCS en voor herhaalde hersenschuddingen de pagina CTE.

 
Contusio is een kneuzing waarbij weefsel en bloedvaatjes of bloedvaten verscheurd is. Als erf een kneuzing in de hersenen optreedt is dat een ernstige hersenbeschadiging. Zie contusio cerebri / hersenkneuzing.

Contusio cerebri  Hersenkneuzing: Gestoorde hersenwerking door heftig mechanisch geweld, direct op de op het hoofd uitgeoefend, of indirect bijvoorbeeld via de wervelkolom. De beschadiging van het hersenweefsel, hetzij direct door het geweld veroorzaakt of indirect door afsluiting of scheuren van een bloedvat, behoeft niet altijd te hebben plaatsgevonden op de plaats van het schedelletsel. Niet zelden wordt de hersenbeschadiging op een andere plaats gevonden, doordat de hersenen door de schok tegen de schedel zijn geslagen ('contre-coup'-verschijnselen).

Convergentie is als de ogen naar elkaar toe, richting de neus bewogen worden.

Contralateraal is een term uit de anatomie en betekent aan de andere kant.

Convulsie is een epileptische aanval.

 

Compressie is samengedrukt.

Compulsie is dwanghandeling.

Compulsief is dwingend, dwangmatig.

Compulsief obsessief is een dwangstoornis. Meestal wordt het als Obsessief compulsieve stoornis (OCS /OCD) geduid. Het kan worden veroorzaakt door schade in de temporaalkwab of door letsel in het putamen, onderdeel van de basale ganglia.


Congenitaal is aangeboren.

Consanguiniteit is bloedverwantschap.

Contre-coup letsel is letsel aan de andere kant van de hersenen dan waar de botsing of klap plaatsvond, doordat de hersenen door de schok tegen de schedel zijn geslagen en heen en weer zijn gebotst. Zie Contusio cerebri.

Computertomografie (CT)  Een geavanceerde vorm van röntgenonderzoek waarbij vanuit verschillende hoeken een aantal röntgenfoto’s tegelijk wordt gemaakt van één bepaald deel van het lichaam. De verkregen informatie wordt ingevoerd in een computer, die er een driedimensionaal beeld van maakt.



Coördinatiestoornis (ataxie) is een stoornis van de beweging waarbij bewegingen niet op elkaar afgestemd zijn. Dit komt voort uit de kleine hersenen.

Corpus callosum is de hersenbalk die de verbinding vormt tussen de linker- en rechterhersenhelft.

Cortex is schors.
Cortex cerebri is de hersenschors van de grote hersenen; de dunne laag grijze hersencellen om de grote hersenen heen, waar informatie uit de rest van het lichaam ontvangen, geanalyseerd en geïnterpreteerd wordt. Het bevat de hersenwindingen (gyri) diepe groeven (fissura) en ondiepe groeven (ensulci). De sulcus lateralis is de groeve die de wandbeenkwab of pariëtaalkwab en de slaapkwab of temporaalkwab scheidt.

Coup Contrecoup
Het fenomeen dat aan twee kanten beschadiging opgetreden is in de hersenen doordat de zachte hersenen in botsing komen met het harde schedeloppervlak.
Zowel aan de voor- en achterkant óf aan linker- en rechterzijkant bij traumatisch hersenletsel. In het algemeen gaat het hierbij om een ​​abrupte vertraging van het hoofd doordat het hoofd tegen iets hards aanbotst.
Zie dit filmpje dat het in drie seconden kan uitleggen en laten zien. Meestal is er sprake van diffuus letsel.

Craniaal is van de schedel of van de bovenkant van het lichaam.

Craniotomie is een neurochirurgische ingreep waarbij de schedel opengemaakt wordt om de hersenen te kunnen opereren.

Creutzfeld-Jakob, ziekte van Snelle dementie met neurologische symptomen; spastische verlamming, tremor (trillen) stijfheid e.a. Soms treden de neurologische symptomen voorafgaand aan de dementie op. Karakteristiek EEG= hersenfilmpje.

 

CT-scan en MRI-scan van de hersenen

 

CVA  Cerebro vasculair accident - Dat kan een hersenbloeding maar ook een herseninfarct zijn, ook wel beroerte genoemd. (Een infarct is een stuk weefsel dat geen doorbloeding heeft gehad en afsterft door zuurstofgebrek).

Cyclisch is volgens een bepaald ritme terugkerend.